Zamiar nagły (dolus repentinus) i zamiar przemyślany (dolus praemeditatus)
Zamiar nagły
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Zamiar nagły zostaje podjęty pod wpływem silnego bodźca, prowadząc do realizacji czynu bez jego planowania i określonych czynności przygotowawczych. Oznacza to mniejszy stopień winy niż w wypadku zamiaru przemyślanego, gdy sprawca z rozmysłem planuje i realizuje czyn zabroniony.
Przy działaniu z premedytacją sprawca "na zimno" opracowuje swój plan i sposób jego realizacji. Natomiast przy zamiarze nagłym, który zwykle jest wynikiem impulsu od sprawcy niezależnego, elementy te odpadają, a więc stopień zawinienia przy zamiarze nagłym jest zawsze mniejszy
Wyrok SA w Wrocławiu z dnia 14 czerwca 2023 r., II AKa 134/23
Standard: 76419 (pełna treść orzeczenia)
Zamiar może wystąpić pod postacią „zamiaru nagłego” (cum dolo repentino) lub „zamiaru premedytowanego” – planowanego uprzednio. Określenie tego zamiaru jako nagłego wskazuje na czas, w jakim powstaje ów zamiar.
W doktrynie można się przy tym spotkać z opinią, że „nieoczekiwany bodziec i natychmiastowa realizacja przestępstwa - oto dwa warunki uzasadniające działanie z zamiarem nagłym. Postanowienie, że się wykorzysta nadarzającą okazję po to, aby popełnić zamierzone przestępstwo, wskazuje nie na zamiar nagły, lecz na premedytację przestępstwa. (…) Dłuższy albo krótszy czas, w jakim kształtuje się w psychice sprawcy zamiar popełnienia przestępstwa, zależeć może także od tego, czy jego realizacja jest w konkretnej sytuacji zadaniem łatwym czy trudnym, od tego, czy jego sprawcą jest człowiek wykształcony, bez wykształcenia czy nawet człowiek o reakcjach prymitywnych. Niepoślednią rolę odegrać tu może także doświadczenie człowieka. Istotny wpływ na tempo kształtowania się zamiaru popełnienia przestępstwa mogą też mieć aktualnie przeżywane przez sprawcę wzruszenia, w szczególności wzruszenia wiążące się z jego stosunkiem do ofiary” (por. K. Daszkiewicz, Zamiar nagły (dolus repentinus) w polskim prawie karnym, Palestra 1968, nr 12/4(124), s. 51, 55).
A zatem należy zauważyć, że nawet powstały w sposób gwałtowny zamiar nagły nadal stanowi o popełnieniu przestępstwa umyślnego.
Wyrok SN z dnia 14 lipca 2022 r., IV KK 210/22
Standard: 77911 (pełna treść orzeczenia)
W doktrynie i orzecznictwie rozróżnia się zamiar nagły ( dolus repentinus) i zamiar przemyślany ( dolus praemeditatus) jako dwie podlegające różnej ocenie formy zamiaru bezpośredniego. Przyjmuje się, że zamiar nagły zostaje podjęty pod wpływem silnego bodźca, prowadząc do realizacji czynu bez jego planowania i określonych czynności przygotowawczych. Oznacza to mniejszy stopień winy niż w wypadku zamiaru przemyślanego, gdy sprawca z rozmysłem planuje i realizuje czyn zabroniony (por. wyrok SN z dnia 27 października 1995 roku, Orz. Prok. i Pr. 1996, nr 4).
Przy działaniu z premedytacją sprawca "na zimno" opracowuje swój plan i sposób jego realizacji, natomiast przy zamiarze nagłym, który zwykle jest wynikiem impulsu od sprawcy niezależnego, elementy te odpadają, a więc stopień zawinienia przy zamiarze nagłym jest zawsze mniejszy (por. wyrok SN z dnia 26 lutego 1974 roku, VI KRN 15/74). W działaniu oskarżonej Sąd dostrzegł właśnie przejawy działania z premedytacją.
Premedytacja polega na uprzednim obmyśleniu przestępstwa, zaplanowaniu okoliczności jego popełnienia (czasu, miejsca, sposobu), zabezpieczeniu ucieczki, zatarcia śladów, często przygotowaniu alibi itd. Nagłość zamiaru oskarżonej wyznacza stopień jej winy, zawsze niższy w przypadku zamiaru nagłego niż w przypadku przestępczych działań planowanych
Wyrok SO we Wrocławiu z dnia 16 marca 2017 r., III K 319/16
Standard: 10752 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 23477 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 27477 (pełna treść orzeczenia)