Znaczenie zgody konsumenta na abuzywny charakter zobowiązania; znaczenie podpisu konsumenta akceptującego wszystkie warunki umowne sporządzone uprzednio przez przedsiębiorcę

Zgodnie z art. 3 ust. 2 dyrektywy uściśla, że warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej przez przedsiębiorcę, a konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeśli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej.

Choć do sądu odsyłającego należy uwzględnienie wszystkich okoliczności, w których taki warunek został przedstawiony konsumentowi, w celu ustalenia, czy konsument mógł mieć wpływ na jego treść (zob. podobnie wyrok z dnia 9 lipca 2020 r., Ibercaja Banco, C-452/18), to Trybunał orzekł już jednak, że samo podpisanie umowy zawartej przez konsumenta z przedsiębiorcą, stanowiącej, że na jej mocy konsument ten akceptuje wszystkie warunki umowne sporządzone uprzednio przez przedsiębiorcę, nie prowadzi do obalenia domniemania, zgodnie z którym takie warunki nie były indywidualnie negocjowane (postanowienie z dnia 24 października 2019 r., Topaz, C-211/17).

Trybunał orzekł również, że zmiana wprowadzona do warunku dotyczącego stóp procentowych, która wpisuje się w ogólną politykę renegocjowania umów kredytu hipotecznego o zmiennej stopie procentowej w celu dostosowania tego warunku do orzeczenia sądu najwyższego, mogłaby stanowić wskazówkę, że konsument nie mógł wywrzeć wpływu na treść tego warunku. Ponadto okoliczność, że konsument poprzedził podpis odręczną wzmianką wskazującą, iż zrozumiał on mechanizm tego samego warunku umownego, nie wystarcza do wykazania, że warunek ten był indywidualnie negocjowany (zob. podobnie wyrok z dnia 9 lipca 2020 r., Ibercaja Banco, C-452/18).

Negocjowany charakter warunku znajdującego się w umowie kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem nie może opierać się na zwykłym domniemaniu, bez wykazania, że w rzeczywistości konsument mógł negocjować ten warunek i w ten sposób mieć wpływ na jego treść.

Wyrok TSUE z dnia 30 maja 2024 r., C-176/23

Standard: 82135 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że: w kontekście stwierdzenia nieważności w całości zawartej z konsumentem przez instytucję bankową umowy kredytu na zakup nieruchomości ze względu na to, że umowa ta zawiera nieuczciwy warunek, bez którego nie może ona dalej obowiązywać, przepisy te stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą skutki prawne wiążące się ze stwierdzeniem nieważności owej umowy w całości są uzależnione od spełnienia przez tego konsumenta warunku zawieszającego, by ów konsument przed sądem krajowym złożył oświadczenie, w drodze którego wskaże, po pierwsze, że nie wyraża zgody na utrzymanie w mocy tego warunku, po drugie, że jest świadomy, z jednej strony, iż nieważność wspomnianego warunku pociąga za sobą stwierdzenie nieważności umowy kredytu na zakup nieruchomości, a z drugiej strony – skutków tego stwierdzenia nieważności, oraz po trzecie, że wyraża zgodę na stwierdzenie nieważności tej umowy.

Postanowienie TSUE z dnia 3 maja 2024 r., C-348/23

Standard: 82865 (pełna treść orzeczenia)