Alimenty między małżonkami po rozwodzie (art. 60 § 2 k.r.o.)

Podstawą materialnoprawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest przepis art. 60 § 2 k.r.o, który przewiduje tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny. Zgodnie z art. 60 § 2 k.r.o, jeśli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, choćby ten nie znajdował się w niedostatku.

Do oceny, czy występuje przesłanka istotnego pogorszenia sytuacji materialnej, przeprowadzić należy porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem , jakie istniałoby , gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali wspólne pożycie.

Przy porównywaniu położenia materialnego współmałżonka przed rozwodem z położeniem po rozwodzie sąd winien brać pod uwagę tę sytuację materialną , jaką małżonek niewinny w czasie trwania małżeństwa powinien mieć zgodnie z przepisami art. 23 k.r.o i art. 27 k.r.o (wskazującymi na powinności wzajemnej pomocy, wsparcia i współdziałania dla dobra rodziny).

Obowiązek świadczeń alimentacyjnych między małżonkami po rozwodzie stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy, powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego (Uchwała SN z dnia 16.12.1987r. ,III CZP 91/86). Dla tej oceny nie mają natomiast istotnego znaczenia zmiany, jakie nastąpiły w położeniu małżonka niewinnego w czasie między faktycznym rozłączeniem małżonków , a orzeczeniem rozwodu.

W orzecznictwie przyjmuje się , iż obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie sięga wprawdzie – przynajmniej z reguły- tak daleko , aby miał zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową , niemniej jednak , w zależności od okoliczności konkretnej sprawy , zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego mieści się między granicą , poniżej której istnieje już niedostatek , a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków (por.wyr. SN z 28.10.1980r. , III CRN 222/80).

Art. 60 § 2 nie daje małżonkowi niewinnemu prawa do równej stopy życiowej z małżonkiem zobowiązanym , lecz daje mu prawo do bardziej dostatniego życia poprzez przyczynianie się w odpowiednim zakresie do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb , chociażby nie znajdował się w niedostatku. Należy dodać, że również w wypadku takiego rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego małżonka wyłącznie winnego zakres tego obowiązku zależy od jego możliwości zarobkowych i majątkowych, tak bowiem rozumie się użyte w § 2 określenie , że małżonek ten obowiązany jest przyczyniać się do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego „w odpowiednim zakresie”.

W przeciwieństwie do obligatoryjnego charakteru zwykłego obowiązku alimentacyjnego, przewidzianego w art. 60 § 1 , uwzględnienie przewidzianych w § 2 tego artykułu roszczeń uprzywilejowanych, tj. ponad granicę niedostatku, jest fakultatywne. Dyspozycja, że sąd „może” przyznać małżonkowi niewinnemu środki utrzymania powyżej tych, jakie mu są potrzebne do usunięcia niedostatku, nie oznacza jednak dowolności.

O tym, czy uprzywilejowane roszczenie małżonka niewinnego należy uwzględnić i w jakim zakresie decydują okoliczności konkretnej sprawy ocenione według zasad współżycia społecznego. Powszechnie w doktrynie przyjmuje się , że za uwzględnieniem takiego roszczenia mogą przemawiać w szczególności takie okoliczności, jak dłuższy czas pożycia małżeńskiego przed jego ustaniem, osobiste starania małżonka niewinnego o wychowanie małoletnich dzieci stron, podeszły wiek, zły stan zdrowia.

Wyrok SR w Olkuszu z dnia 15 marca 2017 r., III RC 76/16

Standard: 10714 (pełna treść orzeczenia)