Wybór metody i zasady rozliczania kosztów zakupu ciepła

W myśl art. 45a ust. 9 Pr. energ. właściciel lub zarządca budynku ma obowiązek określenia metody rozliczania całkowitych kosztów zakupu ciepła na poszczególne lokale mieszkalne i użytkowe w tym budynku. Wybór odpowiedniego sposobu rozliczeń musi nastąpić, spośród metod wymienionych w art. 45a ust. 8 Pr. energ., na podstawie ustawowo określonych przesłanek.

Według art. 45a ust. 8 pkt 1 Pr. energ. koszty zakupu ciepła rozlicza się w części dotyczącej ogrzewania, stosując metody wykorzystujące:

a) dla lokali mieszkalnych i użytkowych:

-      wskazania ciepłomierzy,

-     wskazania urządzeń wskaźnikowych niebędących przyrządami pomiarowymi w rozumieniu przepisów metrologicznych, wprowadzonych do obrotu na zasadach i w trybie określonych w przepisach o systemie oceny zgodności,

- powierzchnię lub kubaturę tych lokali,

b) dla wspólnych części budynku wielolokalowego użytkowanych przez osoby użytkujące lub zamieszkujące lokale w tym budynku powierzchnię lub kubaturę tych części odpowiednio w proporcji do powierzchni lub kubatury zajmowanych lokali.

Z przytoczonego unormowania wynika, że ustawodawca pozostawił właścicielowi lub zarządcy budynku dużą swobodę w doborze metody przypisania udziału poszczególnych lokali w ogólnych kosztach zakupu ciepła.

Dobór konkretnej metody, przy uwzględnieniu współczynników wyrównawczych zużycia ciepła na ogrzewanie, wynikających z położenia lokalu w bryle budynku, i przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowych warunków eksploatacji budynku, określonych w odrębnych przepisach (tj. w przepisach prawa budowlanego), powinien stymulować energooszczędne zachowania oraz zapewniać ustalanie opłat za ciepło, pobieranych od mieszkańców i użytkowników lokali w tym budynku, w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej.

Przyjęta przez ustawodawcę w art. 45a ust. 8 Pr. energ. kolejność metod rozliczeń zakłada, że energooszczędne zachowania oraz określenie opłat odpowiadających zużyciu ciepła za ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody zapewniają najlepiej metody kolejno wymienione w poszczególnych tiretach art. 45a ust. 8 pkt 1 ppkt a tej ustawy (por. wyrok SN z dnia 7 lutego 2013 r., II CSK 347/12).

 Z całą pewnością najdokładniejsze odtworzenie konsumpcji energii cieplnej umożliwiają wskazania ciepłomierzy, przy czym nie zawsze istnieje możliwość, w tym techniczna zainstalowania w budynku takich urządzeń, tak aby wykazywały one zużycie w każdym z lokali. Nie ulega natomiast wątpliwości, że wskazania urządzeń wskaźnikowych niebędących przyrządami pomiarowymi, pozwalają przybliżyć zużycie energii zdecydowanie skuteczniej, niż obliczenia wykonane w oparciu o powierzchnię lub kubaturę lokali.

Zarówno spółdzielcy, najemcy, jak i właściciele lokali obowiązani są uczestniczyć w pokrywaniu kosztów gospodarki mieszkaniowej spółdzielni przez uiszczanie opłat, w tym opłat za ogrzewanie (art. 4 ust. 1 - 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych - tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm. - dalej u.s.m.). Zasadą jest przy tym, że saldo tych opłat zwiększa przychody bądź koszty spółdzielni w następnych latach (art. 6 ust. 1 u.s.m.). Pośród opłat tych są również opłaty za energię cieplną, które mają jednak specyficzny charakter.

Zgodnie z art. 45a ust. 9 - 12 Pr. energ., sposób ich rozliczania wynikać powinien z opracowanego przez spółdzielnię regulaminu. Przeto dla indywidualnego rozliczenia kluczowe znaczenie mają regulacje właściwe dla spółdzielni mieszkaniowej, w której regulamin rozliczeń jest ustalany przez właściwy organ, zgodnie z procedurą określoną statutem spółdzielni.

Regulacja art. 45a ust. 9 Pr. energ. zobowiązuje do stosowania takich sposobów rozliczania dostarczanej do poszczególnych lokali mieszkalnych energii cieplnej, aby stymulować zachowania energooszczędne. Obowiązek stosowania przyjętego rozliczania opłat za ciepło, ma na celu zachęcenie członków spółdzielni posiadających podzielniki do oszczędzania energii cieplnej, co w przypadku osób decydujących się na metodę ryczałtową nie jest możliwe.

Niewątpliwym jest, że przyjęty w regulaminie jako podstawowy system rozliczania energii cieplnej na podstawie zainstalowanych podzielników przewidziany w prawie energetycznym jest obarczony ryzykiem błędu, niemniej wskazania urządzeń wskaźnikowych niebędących przyrządami pomiarowymi, pozwalają przybliżyć rzeczywiste zużycie energii zdecydowanie skuteczniej, niż obliczenia wykonane w oparciu o powierzchnię lub kubaturę lokali.

Sąd kwestionując przyjęcie w regulaminie skarżącej rozliczania zużycia energii cieplnej na podstawie zainstalowanych podzielników z uwagi na braki w infrastrukturze instalacji cieplnej budynku, w szczególności brak termozaworów z nastawką 16o C, nie rozważył, czy i na ile pomimo tego braku ten system rozliczania pozwala rzetelniej ustalić faktyczne zużycie energii, niż obliczenia wykonane w oparciu o powierzchnię lub kubaturę lokali.

I dalej, pominął, że regulacja art. 45a ust. 9 Pr. energ. zobowiązywała skarżącą do stosowania takich sposobów rozliczania dostarczanej do poszczególnych lokali mieszkalnych energii cieplnej, aby stymulować zachowania energooszczędne.

Sąd Najwyższy zauważa, że powołane w skardze kasacyjnej przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie określają jedynie warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki, a nie regulują sposobu rozliczeń kosztów ogrzewania lokali.

Wyrok SN z dnia 12 października 2017 r., IV CSK 703/16

Standard: 27888 (pełna treść orzeczenia)