Kryteria i zakres zmniejszenia obowiązku naprawienia szkody w razie przyczynienia

Kryteria zmniejszenia obowiązku odszkodowawczego (wymiaru zadośćuczynienia) z uwagi na przyczynienie są niemierzalne ale uwzględnić należy wszystkie okoliczności sprawy, w tym między innymi: jakie zagrożenie dla otoczenia stwarzał przedmiot objęty źródłem szkody, charakter naruszonego obowiązku przez obowiązanego do naprawienia szkody, stopień winy obu stron, rozmiar i wagę uchybień po stronie poszkodowanego oraz porównanie wpływu zdarzeń obciążających poszkodowanego i osobę odpowiedzialną za szkodę.

Samo ustalenie przyczynienia się poszkodowanego nie nakłada na sąd obowiązku zmniejszenia odszkodowania, ani nie przesądza o stopniu tego zmniejszenia. O tym czy obowiązek naprawienia szkody należy zmniejszyć ze względu na przyczynienie się, a jeżeli tak, w jakim stopniu należy to uczynić, decyduje sąd w procesie sędziowskiego wymiaru odszkodowania. Decyzja o obniżeniu odszkodowania jest uprawnieniem sądu, a rozważenie wszystkich okoliczności, in casu, w wyniku oceny konkretnej i zindywidualizowanej – jego powinnością ( zob. m.in. wyroki SN z 29 października 2008 r., IV CSK 243/08; z 17 czerwca 2009 r., IV CSK 84/09 i z 19 listopada 2009 r., IV CSK 241/09) Jednak odstąpienie od stosowania art. 362 k.c. mimo przyczynienia się poszkodowanego, powinno być w praktyce rzadkością (zob. wyrok SN z 26 lutego 2015 r., III CSK 187/14).

Wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2023 r., II CSKP 955/22

Standard: 82684 (pełna treść orzeczenia)

Zmniejszenie odszkodowania z uwagi na przyczynienie się poszkodowanego wymaga zbadania dwóch kwestii:

• wystąpienia przyczynienia się oraz
• oceny „odpowiedniego zmniejszenia” obowiązku naprawienia szkody.

Badanie to odbywa się sekwencyjnie, tzn. drugi z etapów staje się aktualny wyłącznie w razie w razie uprzedniego ustalenia, że w okolicznościach sprawy doszło do przyczynienia się poszkodowanego w rozumieniu przydawanym temu pojęciu w wykładni art. 362 k.c.

Użycie w art. 362 k.c. słowa „ulega” nie oznacza obligatoryjności zmniejszenia odszkodowania, lecz odnosi się do wskazania czynników istotnych w badaniu „odpowiedniości” takiego zmniejszenia.

Wyrok SN z dnia 17 lutego 2022 r., II CSKP 333/22

Standard: 65631 (pełna treść orzeczenia)