Wpis prawa użytkowania wieczystego

Przedmiot prawa użytkowania wieczystego bezwzględnie musi pokrywać się z przedmiotem własności objętym księgą wieczystą. Użytkowanie wieczyste jest prawem, które obciąża konkretną nieruchomość gruntową, dla której prowadzona jest księga wieczysta. Mając to na uwadze, za oczywiście błędne należy uznać stanowisko, że geodezyjnie określone działki gruntu, dla których prowadzone są dwie księgi wieczyste, w aspekcie funkcjonalnym stanowią jedną nieruchomość gruntową w rozumieniu art. 4 pkt 1 u.g.n.

Polskie prawo rzeczowe nie zna "nieruchomości w znaczeniu funkcjonalnym", nie może zatem istnieć użytkowanie wieczyste na takiej nieistniejącej rzeczy a co za tym idzie nie można ustalać opłaty odnośnie do takiego nieistniejącego bytu prawnego.

Wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2023 r., II CSKP 1058/22

Standard: 80958 (pełna treść orzeczenia)

Nie można rozdzielić możliwości rozpoznania wniosku o wpis w księdze wieczystej prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz wniosku o wpis prawa własności budynków i innych urządzeń znajdujących się na tym gruncie, jeżeli ze zdarzenia prawnego (czynności prawnej bądź decyzji administracyjnej), które ma stanowić podstawę wpisu w księdze wieczystej, wynika, że na gruncie znajdują się budynki lub inne urządzenia stanowiące odrębny od gruntu przedmiot własności.

Ze względu na wzajemną relację obu praw, tj. prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynków i innych urządzeń znajdujących się na gruncie – wynikającą z art. 235 § 1 k.c. – w orzecznictwie przyjęto, że zdarzenie prawne, którego przedmiotem jest ustanowienie bądź przeniesienie prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynku na rzecz użytkownika wieczystego powinno prawidłowo ustanawiać (przenosić) nie tylko prawo użytkowania wieczystego gruntu, ale również prawo własności budynku, stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności. Innymi słowy, nie dochodzi do skutecznego ustanowienia albo przeniesienia prawa użytkowania wieczystego gruntu, jeżeli jednocześnie nie następuje skuteczne przeniesienie na rzecz użytkownika wieczystego własności budynku znajdującego się na tym gruncie.

Gdy dochodzi do ustanowienia (przeniesienia) prawa użytkowania wieczystego gruntu, na którym znajdują się budynki lub inne urządzenia, stanowiące odrębny od gruntu przedmiot własności, związek obu praw ze sobą jest na tyle silny, iż z jednej strony ustanowienie (przeniesienie) prawa użytkowania wieczystego gruntu warunkuje możliwość przeniesienia na użytkownika wieczystego gruntu własności budynków i innych urządzeń, stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności, z drugiej zaś strony, prawidłowe przeniesienie własności tych budynków i urządzeń na rzecz użytkownika wieczystego wpływa na ważność ustanowienia (przeniesienia) samego prawa użytkowania wieczystego. Ta ścisła, wynikająca z przepisów prawa materialnego, zależność obu praw, uzasadnia stanowisko, że wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej prawa użytkowania wieczystego gruntu, na którym znajdują się budynki lub inne urządzenia, stanowiące odrębny od gruntu przedmiot własności, powinien także zawierać wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej własności tych budynków. Tylko wówczas może nastąpić ocena skuteczności materialnoprawnej zdarzenia prawnego, z którego zaistnieniem związane jest nabycie prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz prawa własności budynków lub innych urządzeń znajdujących się na gruncie. Wpis w księdze wieczystej ograniczony jedynie do prawa użytkowania wieczystego gruntu naruszałby art. 235 k.c. Odnieść to należy do wszystkich zdarzeń prawnych, tj. zarówno czynności prawnych, jak również decyzji administracyjnych, mających stanowić podstawę wpisu prawa użytkowania wieczystego gruntu w księdze wieczystej. Dokonanie takiego wpisu wiąże się bowiem z koniecznością oceny przez sąd wieczystoksięgowy skuteczności materialnoprawnej czynności prawnej lub decyzji administracyjnej, których przedmiotem jest ustanowienie, przeniesienie, czy też stwierdzenie nabycia prawa użytkowania wieczystego. Związanie sądu powszechnego ostateczną decyzją administracyjną nie zwalnia sądu od obowiązku zbadania skutków cywilnoprawnych, jakie taka decyzja wywołała.

Postanowienie SN z dnia 24 maja 2012 r., V CSK 264/11

Standard: 44255 (pełna treść orzeczenia)