Odpowiedzialność odszkodowawcza syndyka z tytułu nienależytego wykonywania obowiązków (art. 160 ust. 3 p.u.)

Zgodnie z art. 160 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze (wg stanu prawnego na dzień 16 września 2014 r.) syndyk odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków.

Podstawą prawną odpowiedzialności syndyka są przepisy art. 415 i nast. k.c. o czynach niedozwolonych, jest to bowiem odpowiedzialność za nienależyte wykonywanie obowiązków o charakterze ustawowym.

Aart. 160 ust. 3 wyraża ogólną regułę tak pojętej odpowiedzialności, stwierdzając, że syndyk odpowiada za szkodę wyrządzoną nienależytym wykonywaniem obowiązków. Wynika z tego, że podstawą odpowiedzialności jest tutaj zasada winy, ta zaś stanowi naganną decyzję sprawcy szkody, odnoszącą się do podjętego przez niego bezprawnego działania lub zaniechania.

W literaturze rozróżnia się dwie postacie winy, a mianowicie winę umyślną oraz winę nieumyślną, określaną często mianem niedbalstwa. Przy winie umyślnej sprawca (syndyk) ma pełną świadomość i wolę bezprawnego zachowania, z niedbalstwem natomiast należy wiązać takie zachowanie sprawcy, które nie odznacza się wymaganą starannością. Rozróżnienie to nie ma jednak praktycznego znaczenia, ponieważ syndyk (zastępca syndyka) ponosi odpowiedzialność przy każdym stopniu winy. ”Nienależyte wykonywanie obowiązków” należy do sfery faktów, należy je więc oceniać odrębnie dla każdego przypadku, przy uwzględnieniu wszelkich towarzyszących temu okoliczności.

Przedstawiony pogląd został także potwierdzony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 6 kwietnia 2017 roku (sygn. akt IV CSK 379/16), który wyraźnie wskazał, że odpowiedzialność syndyka masy upadłości, o której mowa w art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233) ma charakter deliktowy i osobisty. Jest oparta na zasadzie winy, którą uzasadnia nawet najmniejszy jej stopień. Przesłankami tej odpowiedzialności są więc: szkoda, zawinione nienależyte wykonanie przez syndyka masy upadłości obowiązków wynikających z przepisów prawa upadłościowego lub wymaganych celem tego postępowania oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą a nienależytym wykonaniem obowiązków.

Nienależyte wykonanie obowiązków stanowi zdarzenie wyrządzające szkodę i wobec tego, że należy do sfery faktów, jego ocena musi być dokonywana in casu i w odniesieniu do skonkretyzowanych obowiązków ustawowych określonych w ustawie z dnia 28 marca 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze w wersji obowiązującej w dniu ogłoszenia upadłości. Wobec oparcia odpowiedzialności odszkodowawczej syndyka masy upadłości na zasadzie winy, trzeba uwzględnić, że ciężar wykazania tej przesłanki odpowiedzialności osoby wykonującej obowiązki syndyka spoczywa na stronie dochodzącej odszkodowania.

Wyrok SR Szczecin – Centrum z dnia 26 września 2017 r., X GC 1249/17

Standard: 10330 (pełna treść orzeczenia)