Tytuł prawnorodzinny do korzystania z mieszkania

Zgodnie z art. 28 [1] kro jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.

Analiza literalna tego przepisu wskazuje na użycie w nim dwóch pojęć: „prawa do mieszkania przysługującego jednemu małżonkowi” oraz „uprawnia do korzystania z tego mieszkania przez drugiego małżonka. Ustawodawca wyraźnie więc odróżnił „prawo do mieszkania” od „uprawnienia do korzystania z mieszkania”.

W doktrynie wyjaśniono, że zdanie pierwsze art. 28 [1] kro dotyczy sytuacji, gdy prawo do mieszkania (lokalu mieszkalnego) przysługuje jednemu z małżonków, tj. gdy przysługuje mu prawo własności mieszkania (jako części nieruchomości gruntowej lub budynkowej albo odrębnego lokalu), prawo najmu lub użyczenia mieszkania albo spółdzielcze lokatorskie lub własnościowe prawo do lokalu.

Uprawnienie do korzystania z mieszkania, do którego prawo przysługuje jednemu z małżonków, drugie z małżonków ma tylko w zakresie korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.

Małżonek uprawniony do korzystania z mieszkania, do którego prawo przysługuje współmałżonkowi, ma tytuł do korzystania z tego mieszkania, określany jako „rodzinnoprawny”, do czasu ustania albo unieważnienia małżeństwa lub orzeczenia separacji.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 23 lipca 2008 r., III CZP 73/08 wyjaśnił, że z chwilą wypełnienia hipotezy wynikającej z art. 28 [1] kro uprawnienie do korzystania z mieszkania powstaje ex lege, ma jednak charakter pochodny; jego istnienie zależy od prawa podmiotowego do lokalu drugiego małżonka. Usytuowanie tego przepisu przemawia za tym, że uprawnienie małżonka do korzystania z mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny jest niezależne od tego, jaki ustrój majątkowy istnieje między małżonkami , ale z drugiej strony stanowi ważki argument przemawiający za uznaniem tego rodzinnoprawnego tytułu do mieszkania za element stosunku małżeństwa, a nie składnik obowiązku alimentacyjnego. Uprawnienie to jako skutek prawny stosunku małżeństwa wygasa z chwilą ustania małżeństwa, z czego wynika wniosek, że prawo to może być chronione w czasie trwania związku małżeńskiego także przeciwko współmałżonkowi posiadającemu tytuł do lokalu jako składnika jego majątku osobistego.

Tytuł prawnorodzinny odpada m.in. na wypadek ustania małżeństwa, dlatego unormowanie zawarte w art. 28 [1] kro nie przemawia za dopuszczalnością orzekania w wyroku rozwodowym eksmisji małżonka wyłącznie uprawnionego do lokalu. Pogląd przeciwny byłby nieracjonalny chociażby z tego względu, że eksmitowany wyrokiem rozwodowym małżonek, dysponujący wyłącznym tytułem prawnym do mieszkania, mógłby natychmiast po jego prawomocności wystąpić z żądaniem opuszczenia mieszkania przez byłego małżonka.

„Uprawnienie do korzystania z mieszkania” określone w art. 28 [1] kro nie jest tożsamym pojęciem co „prawo do mieszkania”, co wyraźnie wynika z treści tego przepisu i co potwierdza przytoczone stanowisko doktryny i orzecznictwa.

Wyrok SO w Białymstoku z dnia 26 września 2014 r., II Ca 729/14

Standard: 9723 (pełna treść orzeczenia)

Pozwana jest małżonką powoda w związku z czym w oparciu o art. 28 [1] k.r.o. jest uprawniona do korzystania ze spornego domu. Fakt ubezwłasnowolnienia powoda w toku niniejszego postępowania – na który powołał się jego pełnomocnik w toku rozprawy odwoławczej- nie niweczy skutku wynikającego z przywołanego przepisu, albowiem art. 53 par. 1 k.r.o. wprowadza jedynie przymusowy ustrój rozdzielności majątkowej, a nie prowadzi do rozwiązania małżeństwa.

Art. 28 [1] k.r.o. zamieszczony został w dziale „Prawa i obowiązki małżonków” i reguluje powyższe kwestie niezależnie od panującego między małżonkami ustroju majątkowego.

Wyrok SO w Krakowie z dnia 4 września 2014 r., II Ca 142/14

Standard: 29045 (pełna treść orzeczenia)