Wyłączenie sędziego-komisarza ze składzu orzekającego w przedmiocie odwołania syndyka

Skarżący, uzasadniając zarzut nieważności postępowania wskazany w treści przepisu art. 379 pkt 4 k.p.c. podniósł, że z treści art. 170 ust. 1 p.u.n. jednoznacznie wynika, że postanowienie w przedmiocie odwołania syndyka może być wydane wyłącznie przez sąd upadłościowy, zaś art. 151 p.u.n. precyzuje, że sędzia-komisarz może wykonywać czynności postępowania upadłościowego z wyjątkiem czynności, dla których właściwy jest sąd, przy czym sędzia-komisarz wyznaczony w danym postępowaniu upadłościowym nie może pełnić również funkcji sądu, gdy ten orzeka jednoosobowo, czyli w przypadku określonym w art. 170 ust. 1 p.u.n. Powyższe – zdaniem skarżącego - prowadzi do wniosku, że skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa, gdyż postanowienie z dnia 22 sierpnia 2013 r. zostało wydane przez Sąd w składzie jednoosobowym, tj. przez sędziego Łukasza Staszaka, który w przedmiotowym postępowaniu pełni również funkcję sędziego-komisarza.

Odnosząc się do powyższych kwestii Sąd Okręgowy zauważa, że kwestionowane orzeczenie zostało wydane w składzie zgodnym z treścią art. 151 w zw. z art. 170 ust. 1 p.u.n., a więc przez Sąd Rejonowy – Sąd upadłościowy w składzie jednoosobowym. I chociaż w uzasadnieniu tego postanowienia omyłkowo wskazano, że to sędzia-komisarz postanowił odwołać syndyka, to w dniu 3 października 2013 r. Sąd Rejonowy sprostował oczywistą omyłkę pisarską w uzasadnieniu swojego postanowienia z dnia 22 sierpnia 2013 r. w ten sposób, że w miejsce słów „sędzia-komisarza” wpisano „Sąd” (k. 1064). Oczywiście ten jednoosobowy skład Sądu tworzył sędzia Łukasz Staszak, pełniący także funkcję sędziego-komisarza w niniejszym postępowaniu upadłościowym (wcześniej orzekał w składzie trzyosobowym w przedmiocie ogłoszenia upadłości dłużnika), ale w ocenie Sądu drugiej instancji nie jest to wystarczająca podstawa do uznania, że zastosowanie znajdzie regulacja przepisu art. 379 pkt 4 k.p.c., a więc, że zaskarżone orzeczenie wydane zostało przez sędziego wyłączonego z mocy ustawy.

Analiza treści art. 150 p.u.n. nie daje podstaw do uznania, że istnieje ustawowe wyłączenie udziału sędziego-komisarza w składzie sądu orzekającego w przedmiocie odwołania syndyka. Treść przepisu art. 150 ust. 3 p.u.n. prowadzi do wniosku, iż sędzia-komisarz ustawowo wyłączony jest jedynie ze składu sądu upadłościowego rozpoznającego zażalenie na jego postanowienie jako sędziego-komisarza. Dodać należy, że w doktrynie przyjmuje się przy tym, iż wyłączenie wskazane w powyższym przepisie jest wyłączeniem ustawowym o charakterze zamkniętym, co oznacza, że nie może być interpretowane rozszerzająco na inne sytuacje.

Zgodzić się należy jednocześnie z wywodami skarżącego co do istnienia na tle regulacji przepisów prawa upadłościowego i naprawczego dwóch organów sądowych postępowania upadłościowego, tj. sądu i sędziego-komisarza. Stanowią one odrębne, obligatoryjne organy tego postępowania, posiadające odmienne kompetencje. O ile sąd upadłościowy jest przy tym zasadniczo jedynym organem sądowym uprawnionym do podejmowania decyzji merytorycznych i rozstrzygnięć formalnych w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości, o tyle w toku postępowania upadłościowego po ogłoszeniu upadłości – jest jednym z dwóch organów, wydających takie rozstrzygnięcia w toku właściwego postępowania upadłościowego. Podkreślić należy, że w trakcie prowadzonego postępowania upadłościowego właściwego zasadą jest samodzielne działanie sędziego-komisarza (stosownie do art. 151 p.u.n. po ogłoszeniu upadłości czynności postępowania upadłościowego wykonuje sędzia-komisarz, z wyjątkiem czynności, dla których właściwy jest sąd), sąd upadłościowy wydaje natomiast orzeczenia w zakresie ustawowego upoważnienia oraz działa jako sąd odwoławczy od orzeczeń sędziego komisarza - w przypadkach wskazanych w ustawie.

Mając na uwadze odrębność obydwu organów i ich kompetencji – Sąd Okręgowy uznaje za celowe i uzasadnione niełączenie funkcji sędziego-komisarza oraz funkcji sądu upadłościowego działającego jednoosobowo (jak w okolicznościach rozpoznawanej sprawy), gdyż – jak wskazuje się w doktrynie osłabia to funkcję nadzorczą sędziego komisarza oraz grozi zachwianiem zasady obiektywizmu sądu. Zaistnienie takiej sytuacji w okolicznościach badanej sprawy nie prowadzi jednak do przyjęcia, że w sprawie doszło do nieważności postępowania, określonej w art. 379 pkt 4 k.p.c., powinno to zostać jednak uwzględnione w toku dalszego postępowania, tak aby było zapewnione prawo dostępu strony do bezstronnego sądu.

Postanowienie SO w Szczecinie z dnia 30 marca 2017 r., VIII Gz 424/16

Standard: 9557 (pełna treść orzeczenia)