Wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie w ubezpieczeniu emerytalnym, rentowym i chorobowym

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7 i 10 ustawy; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a.

W ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych nie określono żadnych przesłanek uzasadniających "wyrażenie zgody" na opłacenie składek po terminie. Nie budzi jednak wątpliwości, że ocena tej przesłanki musi być dokonana według sprawdzalnych i sprawiedliwych kryteriów.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, oceniając przyczyny uchybienia terminowi należy uwzględnić czy podmiot uchybił temu terminowi bez swojej winy. Oceny tej dokonuje się odnosząc się do miernika staranności jakiej należy oczekiwać od osoby należycie dbającej o swoje interesy. Chodzi tu o obiektywną ocenę zachowania. Brak winy w uchybieniu terminu powinien być oceniany z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy. Jako przyczyny uzasadniające przywrócenie terminu Sąd Najwyższy w wyroku z 19 stycznia 2016r. wskazał przykładowo: „chorobę ubezpieczonego, nagły wyjazd, brak pieniędzy wywołany czynnikami niezależnymi od ubezpieczonego, siłę wyższą, wypadek losowy, czy też inne okoliczności, które obiektywnie wyjaśniają, że zapłata składek w terminie była niemożliwa albo niezapłacenie ich w terminie było niezależne od woli ubezpieczonego, a samo niezapłacenie składek w terminie nie było spowodowane tylko zaniedbaniem (brakiem staranności) ubezpieczonego” (I UK 35/15, , LEX nr 2004234).

Jak wynika ze stanowiska prezentowanego przez odwołującą zarówno w postępowaniu przed ZUS, jak i w postępowaniu przed Sądem, wskazywała ona na różnorakie przyczyny zaistniałej sytuacji. I tak, we wniosku o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie wskazywała na trudną sytuację finansową prowadzonej działalności. Podobnie argumentowała w odwołaniu od skarżonej decyzji. Natomiast w toku przesłuchania przed Sądem powoływała się na złe samopoczucie w trakcie ciąży i występujące wówczas stany chorobowe. Jednocześnie oświadczyła , że w lutym, kwietniu i wrześniu 2016r. zapominała o terminach opłat.

Oceniając przedstawioną sytuację, należy stwierdzić, iż tak jak trudny przebieg ciąży, obarczonej wcześniejszym poronieniem mógłby ewentualnie uzasadniać przywrócenie terminu, tak pozostała argumentacja nie może prowadzić do takiego wniosku. Jednocześnie, również oceniając kwestię pozostawania przez odwołującą w ciąży, należy skonstatować, że odwołująca wskazała, iż będąc w ciąży mąż zajmował się działalnością natomiast ona pozostawiła sobie płatności jako nie wymagające większego wysiłku i pracy.

Reasumując, w ocenie Sądu, przytoczone przez odwołującą okoliczności nie stanowią uzasadnionego przypadku, przemawiającego za wyrażeniem zgody na opłacenie składek po terminie. Przede wszystkim podkreślenia wymaga fakt, że odwołująca jest przedsiębiorcą, od którego oczekuje się profesjonalizmu w zakresie prowadzenia działalności oraz inicjatywy w obowiązkach dotyczących podejmowanej działalności. Osoba, która decyduje się na prowadzenie działalności gospodarczej i wyraża chęć podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, winna wykazać szczególną staranność i dbałość, aby nawet w przypadku niekorzystnej koniunktury finansowej w celu uniknięcia nieprzewidzianych sytuacji, zapewnić możliwość terminowego uregulowania należności, gdyż w świetle obowiązujących przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą jest dobrowolne.

Wyrok SR w Olsztynie z dnia 15 września 2017 r., IV U 190/17

Standard: 9553 (pełna treść orzeczenia)