Subkultury neonazistowskie, skinheadowskie, kibolskie a zorganizowana grupa przestępcza

Między członkami grupy istniała wzajemna akceptacja, wewnętrzna solidarność i gotowość do podjęcia wszelkich kroków na wypadek wyrządzenia w ich kręgu komukolwiek krzywdy. Udział w bójkach na taką skalę jak miało to miejsce na ul. (...) (przy udziale kilkudziesięciu osób) był możliwy jedynie dzięki działaniu grupowemu, które musiało być dokładnie zaplanowane, zorganizowane i realizowane w sposób skoordynowany, zgodny ze ściśle ustalonym podziałem zadań (ról). Są to elementy (wbrew twierdzeniom obrońców B. K.), które wyraźnie odróżniają działalność w ramach zorganizowanej grupy przestępczej od przestępstwa popełnionego w ramach zwykłego współsprawstwa w rozumieniu art. 18 § 1 k.k. Grupa ta wypracowała system przygotowań do dokonywania bójek, rozpoznania terenu. Rozkład tych zadań nie był stały, ponieważ bójki, jako zdarzenia dynamiczne nie mogą podlegać z góry wykazywanemu układowi. To spotkanie przed bójkami, czy to na stadionie czy też na siłowni generowało plan działania sprawców. Odmienne warunki, w jakich miały być dokonywane przestępstwa powodowały, że role członków grupy mogły się różnić w czasie poszczególnych przestępstw, by skutecznie doprowadzić do realizacji celów grupy, jakim był odwet na R. D.

Grupa posiadała narzędzia do popełnienia przestępstw w postaci broni palnej, amunicji, kominiarek, kijów, pałek teleskopowych czy też samochodów, jakie były używane w celu dojechania na miejsce bojek, oraz ucieczki z tych miejsc, ale również do rozpoznania terenu. Dysponowała zapleczem personalnym, na tyle obszernym, że była w stanie zorganizować posiłki w dniu zdarzeń.

Oskarżeni świadomie funkcjonowali w strukturze zorganizowanej grupy przestępczej. Podkreślić należy, że oskarżonych łączyły nie tylko treningi, ale również wykorzystywanie niebezpiecznych narzędzi i siłowe rozwiązywanie sporów. Dla przypisania danej osobie udziału w zorganizowanej grupie przestępczej nie jest konieczne ustalenie, że osoba ta znała wszystkie szczegóły organizacji grupy i wszystkie osoby wchodzące w jej skład. Wystarczająca jest tu gotowość sprawcy do wykonywania zadań służących tej grupie, której świadomość istnienia sprawca posiada.

Ustawodawca nie określił minimalnego okresu wymaganego do wypełnienia znamienia udziału w zorganizowanej grupie. Grupa taka może powstać dla popełnienia już tylko jednego przestępstwa. Do dokonania czynu z art. 258 § 1 k.k. dojdzie także wtedy, gdy nie zostanie popełnione przestępstwo, dla którego grupa została zorganizowana (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 9 marca 2017 r.).

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 22 listopada 2017 r., II AKa 341/17

Standard: 16241 (pełna treść orzeczenia)

Oskarżonych łączyła więź ideologiczna, związana z ich poglądami, które można zdefiniować jako skrajnie nacjonalistyczne, rasistowskie i neonazistowskie. Łączyły ich wspólne poglądy, sposób bycia, ubiór, zachowanie, zainteresowanie tą samą muzyką, wyrażająca w warstwie słownej i muzycznej poglądy oskarżonych. Nie ma powodów, by nie łączyć oskarżonych ze środowiskiem polskich neonazistów, a niektórych z nich także z subkulturą polskich skinheadów oraz subkulturą grup kibiców piłkarskich. Świadczą o tym wyniki przeszukania w mieszkaniach oskarżonych, ujawnione w nich przedmioty, naklejki, plakaty, zdjęcia i nagrania muzyczne. Z samego faktu identyfikowania się oskarżonych ze środowiskiem neonazistowskim, skinheadowskim lub grupami kibiców piłkarskich nie można łączyć istnienia zorganizowanych grup przestępczych. Aby to stwierdzić potrzeba realnych przesłanek wskazujących na istnienie więzi, które penalizuje art. 258 k.k.

Jeżeli chodzi o subkultury o charakterze neonazistowskim, skinheadowskim lub subkultury grup kibiców piłkarskich, to popełnianie przestępstw (nawet groźnych) przez sympatyków tych grup, w tym przestępstw przeciwko porządkowi publicznemu, wcale nie musi świadczyć o istnieniu zorganizowanych grup przestępczych. Chodzi o to, że uczestnicy subkultur identyfikują się z ideałami i poglądami wyrażanymi przez te grupy, a także prezentowanymi przez te grupy wzorcami zachowań kulturowych i społecznych. Może się to wyrażać nie tylko w sposobie życia, wyglądzie zewnętrznym, ubiorze, ale także w prezentowanych na zewnątrz poglądach i zachowaniach dostrzegalnych przez społeczeństwo. Mówiąc wprost, uczestnicy subkultur mogą postępować publicznie tak, jak oczekiwaliby tego od nich inni uczestnicy subkultury, nawet bez żadnych ram organizacyjnych, by tego rodzaju czynów się dopuszczać, a także bez świadomości istnienia zorganizowanych grup przestępczych i chęci uczestniczenia w nich (w tym np. propagując publicznie totalitarny ustrój państwa, manifestując publicznie nienawiść narodowościowa, rasową, wyznaniową, ze względu na odmienność poglądów politycznych lub ze względu na przynależność do tzw. mniejszości seksualnych i innych i nawołując do nienawiści lub znieważając z wymienionych powodów). Nie można bowiem identyfikować subkultury z zorganizowaną grupą przestępczą.

Biegły z zakresu socjologii D. L. jednoznacznie stwierdził, że ruch neonazistowski w Polsce jest środowiskiem niesformalizowanym, bez dającej się wyodrębnić trwałej struktury organizacyjnej, w którym zakonspirowane są jedynie sympatyzujące z nim jednostki, nieujawniające swoich poglądów oraz danych personalnych. Osoby identyfikujące się z tym ruchem komunikują się, spotykają po to, by rozmawiać, wymieniać się poglądami, wspólnie spożywać alkohol, słuchać muzyki, „by dobrze się czuć w towarzystwie osób o podobnych poglądach”. Osoby te tworzą swoistą subkulturę. Środowisko neonazistowskie odznacza się internacjonalizmem, a więc międzynarodowymi kontaktami z osobami i środowiskami o tożsamych poglądach i organizowaniem wspólnych przedsięwzięć.

Działalność ruchu neonazistowskiego w Polsce przybiera dwie formy. Pierwszą z nich jest prezentowanie poglądów poprzez formułę wymyśloną w latach 80-tych ubiegłego wieku, polegającą na adaptacji ideologii nazistowskiej do współczesnych realiów, a drugą formą produkcja i dystrybucja muzyki oraz organizacja koncertów. Jednocześnie osoby sympatyzujące z tym ruchem nie identyfikują się z żadnym konkretnym środowiskiem albo też z żadną organizacją działającą legalnie.

W warunkach demokratycznego państwa prawa, nie jest karalne identyfikowanie się z jakąkolwiek subkulturą, w tym ze środowiskiem neonazistowskim, skinheadowskim lub grupami kibiców piłkarskich. Nie jest także karalne posiadanie poglądów akceptujących totalitarny ustrój państwa, a nawet nienawiść narodowościowa, rasową, wyznaniową, ze względu na odmienność poglądów politycznych lub ze względu na przynależność do tzw. mniejszości seksualnych i innych. Zachowania te zostały ocenione przez ustawodawcę jako groźne społecznie dopiero, gdy są wyrażane publicznie w warunkach art. 256 k.k. i art. 257 k.k. lub polegają na produkowaniu, utrwalaniu lub sprowadzaniu, nabywaniu, przechowywaniu, posiadaniu, prezentowaniu, przewożeniu lub przesyłaniu druku, nagrania lub innego przedmiotu, zawierającego treść określoną w art. 256 § 1 k.k. w celu ich rozpowszechnienia.

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 7 marca 2013 r., II AKa 398/12

Standard: 9429 (pełna treść orzeczenia)