Sprawa o stwierdzenie obowiązku złożenia przez obdarowanego oświadczenia woli co do przeniesienia na darczyńcę przedmiotu odwołanej darowizny jako spór o prawo (art. 618 § 1 k.p.c.)
Spory o prawo własności w rozumieniu art. 618 § 1 k.p.c. Sposób, forma odwołania darowizny (art. 900 k.c.) Orzeczenie sądu zastępujące oświadczenie woli (art. 64 k.c.)
Zgodnie z art. 618 § 1 k.p.c. w postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga także spory o prawo żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy. W myśl art. 618 § 2 zd. 2 k.p.c. z chwilą wszczęcia postępowania o zniesienie współwłasności odrębne postępowanie w sprawach wymienionych w paragrafie poprzedzającym jest niedopuszczalne.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 stycznia 2010 r., III CZP 114/09 wskazał jednoznacznie, iż „sprawa pomiędzy współwłaścicielami o stwierdzenie obowiązku złożenia przez obdarowanego oświadczenia woli co do przeniesienia na darczyńcę przedmiotu odwołanej darowizny jest sporem o prawo własności w rozumieniu art. 618 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. Istnieje więc niedopuszczalność - z chwilą wszczęcia postępowania o zniesienie współwłasności - odrębnego postępowania w takiej sprawie”.
Przedmiotem rozstrzygnięcia postanowieniem częściowym zostało więc objęte żądanie zwrotnego przeniesienia udziału w spornej nieruchomości.
Postanowienie SR dla Łodzi-Widzewa z dnia 6 kwietnia 2017 r., I Ns 1827/15
Standard: 9282 (pełna treść orzeczenia)
Sprawa pomiędzy współwłaścicielami o stwierdzenie obowiązku złożenia przez obdarowanego oświadczenia woli co do przeniesienia na darczyńcę przedmiotu odwołanej darowizny jest sporem o prawo własności w rozumieniu art. 618 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. Sąd drugiej instancji bierze z urzędu pod uwagę niedopuszczalność – z chwilą wszczęcia postępowania o zniesienie współwłasności – odrębnego postępowania w takiej sprawie.
W sprawie o stwierdzenie obowiązku złożenia przez obdarowanego oświadczenia woli co do przeniesienia na darczyńcę przedmiotu odwołanej darowizny przedmiotem sporu jest zwykle skuteczność odwołania darowizny, co wiąże się z kwestią terminu i formy złożenia oświadczenia o odwołaniu darowizny, istnieniem rażącej niewdzięczności obdarowanego, a niekiedy przebaczeniem obdarowanemu przez darczyńcę (art. 898-900 k.c.). Nie te okoliczności decydują jednak o charakterze wyroku uwzględniającego powództwo w takiej sprawie. Wyrok ten, zastępując oświadczenie woli obdarowanego o przeniesieniu na darczyńcę przedmiotu darowizny (art. 64 k.c., art. 1047 k.p.c.), wywiera skutek w postaci przeniesienia przedmiotu darowizny na darczyńcę. Do osiągnięcia tego skutku zbędne jest złożenie oświadczenia woli przez darczyńcę; wyrok stwierdza zawarcie umowy i zastępuje tę umowę (uchwała (7) SN z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 32/66).
Wyrok uwzględniający powództwo wydany w sprawie o stwierdzenie obowiązku złożenia przez obdarowanego oświadczenia woli co do przeniesienia na darczyńcę przedmiotu odwołanej darowizny wywiera więc, tak jak np. ważnie zawarta umowa przenosząca własność, bezpośredni skutek tak co do przedmiotu, którego dotyczy, jak i co do prawa stron do tego przedmiotu (prawa własności). Jeżeli jest to wyrok dotyczący przeniesienia na darczyńcę przedmiotu odwołanej darowizny, którym jest udział w nieruchomości, to oznacza, że udział ten przestał być własnością obdarowanego, a stał się własnością darczyńcy. Wyrok taki rozstrzyga więc o własności tego udziału, a tym samym o własności przedmiotu pozostającego we współwłasności. Sprawa, w której może dojść do wydania takiego wyroku, jest więc sprawą o prawo własności w rozumieniu art. 618 § 1 zdanie pierwsze k.p.c.
Uchwała SN z dnia 12 stycznia 2010 r., III CZP 114/09
Standard: 51867 (pełna treść orzeczenia)