Odmowa uznania orzeczenia ze względu na klauzulę porządku prawnego (art. 1146 § 1 pkt 7 k.p.c.)

Ocena, czy zachodzi podstawa odmowy stwierdzenia wykonalności zagranicznego wyroku ze względu na oczywistą sprzeczność wykonania z porządkiem publicznym, powinna uwzględniać postępowanie przed sądem pochodzenia jako całość, z uwzględnieniem wszystkich jego faz. Ocenie podlega również postępowanie przy wydaniu wcześniejszego orzeczenia, jeżeli miało prejudycjalny charakter dla wyroku objętego wnioskiem o stwierdzenie wykonalności.

Wyrok SN z dnia 19 grudnia 2018 r., V CSK 513/17

Standard: 66261 (pełna treść orzeczenia)

W orzecznictwie zostało przyjęte, że klauzula porządku publicznego jest klauzulą generalną, pojęciowo otwartą, a wyjaśnienie jej należy do powinności sądu orzekającego w konkretnej sprawie. Wypracowano tak w orzecznictwie, jak i piśmiennictwie prawniczym ogólne reguły, którymi należy się kierować przy jej stosowaniu. Stanowi ona wyjątek od zasady stosowania prawa obcego lub uznania zagranicznych orzeczeń opartych na tym prawie, nie może być rozszerzająco interpretowana. Przez podstawowe zasady porządku publicznego należy rozumieć fundamentalne zasady konstytucyjne dotyczące ustroju społeczno - gospodarczego oraz naczelne zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa materialnego lub procesowego, które nie mogą być automatycznie utożsamiane z materialnoprawnymi przesłankami zastosowania konkretnej instytucji prawnej. Naruszenie tych zasad powinno być oczywiste, wyraźne i istotne, a zastosowanie klauzuli może mieć miejsce w szczególnie rażących wypadkach. 

Nie uzasadnia odmowy uznania orzeczenia innego państwa sprzeczność tego uznania z przepisami prawa w Polsce, nawet bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa. Wskazuje się również na niedopuszczalność kontroli merytorycznej takiego orzeczenia. Możliwa jest jednak kontrola takiego orzeczenia w ograniczonym zakresie.

Ustalenie zewnętrznych granic porządku publicznego, a zwłaszcza granicy pomiędzy merytorycznym badaniem orzeczenia, a skutkiem orzeczenia, bywa trudne.

Treść porządku publicznego nie może być ustalana jedynie na podstawie ogólnych założeń, ale powinna być oparta na wyraźnych normach prawnych, które są wyrazem konkretnych, fundamentalnych zasad danego systemu społecznego. Klauzula ma nadal w dziedzinie międzynarodowego obrotu prawnego tak zasadnicze znaczenie, że stanowi w dalszym ciągu podstawowy element w regulacjach prawa unijnego, występuje także w prawie prywatnym międzynarodowym (art. 7 p.p.m.).

Postanowienie SN z dnia 31 stycznia 2018 r., IV CSK 442/17

Standard: 51475 (pełna treść orzeczenia)