Jurysdykcja w sprawach o alimenty
Jurysdykcja w sprawach o alimenty (art. 1103[3] k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Właściwość sądu Państwa Członkowskiego w sprawach alimentacyjnych jest ustalana na podstawie reguł zawartych w Rozporządzeniu Rady WE nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (Dz. Urz. UE z 2009 r. L7/1). Ustawodawca unijny w art. 69 Rozporządzenia rozstrzygnął, że co do zasady ma ono pierwszeństwo w stosunkach między państwami członkowskimi przed konwencjami i umowami, które dotyczą dziedzin regulowanych jego przepisami, i których stronami są państwa członkowskie, z zastrzeżeniami wskazanymi w niniejszym przepisie.
Stosownie do art. 3 Rozporządzenia sądami, które mają jurysdykcję do rozpoznawania spraw dotyczących zobowiązań alimentacyjnych w państwach członkowskich są: sąd zwykłego miejsca pobytu pozwanego, sąd zwykłego miejsca pobytu wierzyciela, sąd, który zgodnie z prawem sądu ma jurysdykcję do prowadzenia postepowania dotyczącego statusu osoby, w przypadku gdy sprawa dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, chyba że jurysdykcja ta wynika tylko z obywatelstwa jednej ze stron oraz sąd, który zgodnie z prawem sądu jest właściwy do prowadzenia postępowania dotyczącego odpowiedzialności rodzicielskiej, w przypadku gdy spraw dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, chyba że jurysdykcja ta wynika tylko z obywatelstwa jednej ze stron. Wskazane w art. 3 Rozporządzenia podstawy jurysdykcji mają charakter przemienny. Dwie pierwsze spośród nich znajdują zastosowanie w tych sytuacjach, w których żądanie alimentacyjne jest głównym przedmiotem postępowania, natomiast dwie ostatnie odnoszą się do przypadków, gdy to żądanie towarzyszy postępowaniu dotyczącemu statusu osoby bądź odpowiedzialności rodzicielskiej i stanowią w istocie odesłanie do odpowiednich norm jurysdykcyjnych państwa sądu.
Zgodnie z art. 4 Rozporządzenia istnieje możliwość ustanowienia jurysdykcji sądu lub sądów państwa członkowskiego w drodze umowy stron, z wyłączeniem spraw o alimenty na rzecz osób poniżej 18 roku życia. Umowa może dotyczyć wyłącznie sporów już istniejących bądź też przyszłych. Jurysdykcja umowna ma charakter wyłączny, chyba że strony postanowią inaczej i musi być zawarta na piśmie, przy czym każde przekazanie informacji za pomocą środków elektronicznych umożliwiające trwały zapis takiej umowy uznaje się za równoważne formie pisemnej. Ugruntowanie jurysdykcji jest również możliwe poprzez wdanie się w spór przez pozwanego – art. 5 Rozporządzenia. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy pozwany wdaje się w spór jedynie w celu podniesienia zarzutu braku jurysdykcji.
W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, że powódki wraz z przedstawicielką ustawową od kliku lat mieszkają w Wielkiej Brytanii. Małoletnie uczęszczają tam do szkoły. W ocenie Sądu uznać należy, że to właśnie Wielka Brytania jest centrum życiowym małoletnich powódek, a tym samym miejscem pobytu, podobnie zresztą jak i pozwanego. Marcin Bigos mieszka w Wielkiej Brytanii, a w Polsce przebywa tylko okazjonalnie, np. przy okazji odbywania kursu czy odwiedzin u rodziców. Podkreślić należy, że strony nie zawarły żadnej umowy, która wyłączałaby właściwość Sądu zwykłego miejsca pobytu powódek i pozwanego. Pozwany wdał się w spór jedynie w celu podniesienia zarzutu braku jurysdykcji. Tym samym zgodnie z w/w regułą właściwym do rozpoznania przedmiotowej sprawy jest Sąd brytyjski.
Biorąc pod uwagę, że jurysdykcja podlega ocenie z urzędu na każdym etapie postępowania, na podstawie powołanych wyżej przepisów oraz art. 1099 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd odrzucił pozew.
Postanowienie SR w Olsztynie z dnia 6 grudnia 2017 r., III RC 690/17
Standard: 10302
Zwykły pobyt dziecka w państwie fori uzasadnia jurysdykcję krajową w sprawie o alimenty należne dziecku (art. 3 lit. b w związku z art. 2 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia nr 4/2009), przy czym zwykły pobyt należy w tym przypadku umiejscawiać z wykorzystaniem dorobku orzeczniczego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na tle rozporządzenia nr 2201/2003 (por. wyroki z dnia 2 kwietnia 2009 r., C-523/07, z dnia 22 grudnia 2010 r., C-497/10 PPU, Barbara Mercredi przeciwko Richardowi Chaffe, z dnia 9 października 2014 r., C-376/14 PPU, C. przeciwko M, z dnia 15 lutego 2017 r., C-499/15, W.,V. przeciwko X. i z dnia 8 czerwca 2017 r., C-111/17 PPU, OL przeciwko PQ).
Okoliczność, że doszło do bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka nie wyłącza przy tym ustalenia, że jurysdykcja krajowa w sprawie alimentacyjnej przysługuje państwu, w którym dziecko uzyskało zwykły pobyt po tym zdarzeniu (por. wyrok austriackiego SN z dnia 27 czerwca 2013 r., 1Ob 91/13h, Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts 2015, nr 2, s. 169).
Jurysdykcja krajowa w sprawie o alimenty może wynikać również z łączności spraw (art. 3 lit. c rozporządzenia nr 4/2009), przy czym podstawy tej nie uchyla okoliczność, że jurysdykcja krajowa państwa fori w sprawie dotyczącej statusu osoby wynika z art. 3 ust. 1 lit. a tiret szóste rozporządzenia nr 2201/2003, ponieważ wyrażona w tym przepisie podstawa jurysdykcji opiera się na kombinowanym łączniku miejsca zwykłego pobytu i obywatelstwa powoda lub wnioskodawcy (arg. a contrario z art. 3 lit. c in fine rozporządzenia nr 4/2009). Jednakże, w sytuacji, w której sprawa alimentacyjna dotyczy alimentów na rzecz dziecka dochodzonych w związku ze sprawą o rozwód, uwzględnienia wymaga stanowisko TSUE wyrażone w wyroku z dnia 16 lipca 2015 r., C-184/14, A. przeciwko B, w którym zanegowano miarodajny dla jurysdykcji krajowej związek między sprawą dotyczącą separacji lub rozkładu pożycia między rodzicami małoletniego dziecka, a żądaniem alimentów na rzecz tego dziecka, jeżeli w innym państwie członkowskim toczy się postępowanie w sprawie odpowiedzialności rodzicielskiej co do tego dziecka.
Postanowienie SN z dnia 31 sierpnia 2017 r., V CSK 303/17
Standard: 55137 (pełna treść orzeczenia)