Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej za zaniechanie normatywne

Do przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za niewydanie aktu normatywnego, przewidzianej w art. 4171 § 4 k.c., zalicza się:

1) istnienia przepisu prawa przewidującego takie wymaganie,

2) niewydanie aktu normatywnego wbrew obowiązkowi wynikającemu z tego przepisu, oraz

3) stwierdzenie niezgodności z prawem niewydania takiego aktu.

Roszczenie odszkodowawcze wywodzone z powołanego przepisu musi pozostawać w związku z niewypełnieniem wyraźnych nakazów legislacyjnych zawartych w prawie Unii Europejskiej, ratyfikowanych umowach międzynarodowych oraz ustawach zwykłych, nakładających obowiązek wydania rozporządzeń wykonawczych stosownie do zasad określonych w art. 92 Konstytucji RP.

Zaniechaniem legislacyjnym może być również niewydanie ustawy, której obowiązek wydania przewiduje inna ustawa.

Wyrok SN z dnia 28 listopada 2019 r., I CSK 543/17

Standard: 65781 (pełna treść orzeczenia)

Odpowiedzialność Skarbu Państwa za zaniechanie legislacyjne jest regulowana w art. 4171 § 4 k.c. Zachodzi ona jedynie w sytuacji, gdy obowiązek wydania aktu normatywnego przewiduje przepis prawa, a skarżąca nie wskazała takiego przepisu. Ponadto, warunkiem odpowiedzialności za zaniechanie normatywne jest stwierdzenie, że wynikający z przepisu prawa obowiązek wydania aktu normatywnego został wyrażony w sposób jednoznaczny i konkretny, tak by treść niewydanego aktu była możliwa do zrekonstruowania bez wkraczania w kompetencje legislacyjne innych organów państwowych. Odmienne ujęcie tego zagadnienia mogłoby doprowadzić do niedopuszczalnej ingerencji władzy sądowniczej w sferę uprawnień zastrzeżonych dla władzy ustawodawczej (por. m.in. wyroki SN z dnia 26 czerwca 2015 r., I CSK 316/14, z dnia 6 września 2012 r., I CSK 77/12 i z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CSK 138/05).

Przysługująca Radzie Ministrów inicjatywa legislacyjna (art. 118 Konstytucji) oraz możliwość udziału Komisji w przygotowywaniu aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym (bez prawa inicjatywy ustawodawczej), jest tylko ogólną kompetencją, z której nie wynika obowiązek spowodowania przyjęcia aktu normatywnego o konkretnej treści.

Wyrok SN z dnia 1 grudnia 2017 r., I CSK 84/17

Standard: 34379 (pełna treść orzeczenia)