Żądanie ewentualne

Żądanie ewentualne jest żądaniem zgłoszonym na wypadek nieuwzględnienia przez sąd żądania głównego, zgłoszonego przez powoda do rozpoznania w pierwszej kolejności. Z tej przyczyny sąd orzeka o żądaniu ewentualnym tylko wtedy, gdy oddali żądanie zgłoszone na pierwszym miejscu (art. 321 § 1 k.p.c.). Jeżeli natomiast uwzględni żądanie zgłoszone jako pierwsze, rozpoznanie żądania ewentualnego jest bezprzedmiotowe, a sąd nie wydaje w stosunku do niego żadnego orzeczenia. 

Zgłoszenie roszczenia ewentualnego stanowi wyraz zapobiegliwości powoda, który dążąc do uzyskania ochrony prawnej, pozostaje w niepewności co do skutków wyboru roszczenia procesowego, a chciałby zwiększyć swoje szanse na wygranie sprawy i uniknąć prowadzenia kolejnego procesu.

Żądanie ewentualne zgłaszane jako dodatkowe na wypadek niemożności uwzględnienia przez sąd żądania zasadniczego stanowi szczególną postać przedmiotowej kumulacji roszczeń w rozumieniu art. 191 k.p.c. Każde z żądań (główne, ewentualne) należy traktować jako odrębne roszczenia procesowe niezależnie od tego, czy oparte są one na tej samej, czy też różnych podstawach faktycznych. 

Uchwała SN z dnia 8 listopada 2024 r., III CZP 26/23

Standard: 86219 (pełna treść orzeczenia)

Niedopuszczalne jest rozstrzyganie przez sąd pierwszej instancji o roszczeniu ewentualnym jednocześnie z wydaniem nieprawomocnego rozstrzygnięcia oddalającego roszczenie główne.

Istota roszczenia ewentualnego polega na tym, że sąd może o nim orzekać dopiero wówczas, gdy oddalone zostanie roszczenie główne. Z tego punktu widzenia na aprobatę zasługuje stanowisko, zgodnie z którym przynajmniej ‎w przypadku orzeczenia sądu pierwszej instancji oddalenie roszczenia głównego ‎i rozstrzygnięcie co do roszczenia ewentualnego nie powinny następować jednocześnie. Roszczenie ewentualne ma swoisty „warunkowy” charakter – staje się aktualne dopiero w chwili negatywnego rozstrzygnięcia o roszczeniu głównym. Nie może tu chodzić o jakiekolwiek, tymczasowe rozstrzygnięcie, ale ‎o rozstrzygniecie cechujące się jakimś stopniem trwałości – prawomocne albo rozstrzygnięcie, którego nie można już poddać kontroli kasacyjnej. Z tego punktu widzenia oddalenie roszczenia głównego wyrokiem częściowym jest nie tylko rozwiązaniem możliwym i rekomendowanym, ale nawet koniecznym.

Skoro roszczenie ewentualne aktualizuje się dopiero w chwili definitywnego rozstrzygnięcia oddalającego roszczenie główne, to wcześniejsze orzekanie o roszczeniu ewentualnym stanowi wyrokowanie co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem w rozumieniu art. 321 § 1 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 28 marca 2024 r., III CZ 227/23

Standard: 80788 (pełna treść orzeczenia)