Uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroków sądów polubownych i ugód
Moc wyroku lub ugody zawartej przed sądem polubownym (art. 1212 k.p.c.)
Punktem wyjścia dla regulacji zawartych w art. 1212-1217 k.p.c. jest uznanie albo stwierdzenie wykonalności ogólnie wyroków sądów polubownych i ugód zawieranych przed takimi sądami. W tym zakresie w przepisach tych ustanowiono reguły ogólne. Mają one zastosowanie zarówno do wyroków sądów polubownych wydanych w Polsce i ugód zawartych przed tymi sądami w Polsce, jak również do wyroków sądów polubownych wydanych za granicą lub ugód zawartych przed tymi sądami za granicą.
W przypadku krajowych wyroków sądów polubownych i krajowych ugód zawartych przed tymi sądami obok tych reguł ogólnych ustanowione zostały pewne reguły szczególne przewidziane tylko dla tych wyroków i ugód (art. 1214 § 4, art. 1216 § 1, art. 1216 § 3 w zw. z art. 1216 § 1 i art. 1217 k.p.c.).
Reguły szczególne zostały ustanowione także dla wypadku, w którym chodzi o uznanie albo stwierdzenie wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą (art. 1215, art. 1216 § 2, art. 1216 § 2 w zw. z art. 1216 § 3 k.p.c.). Wprowadzają one odstępstwa od reguł ogólnych albo dostosowują je do sytuacji, w której chodzi o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą (por. postanowienie SN z dnia 24 czerwca 2009 r., I CSK 538/08).
W zależności od tego, czy uznanie albo stwierdzenie wykonalności dotyczy wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed takim sądem w Polsce, czy też wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą, inny jest charakter postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności. Biorąc pod uwagę regulacje normatywne (por. art. 1214 § 1 i art. 1215 § 1, art. 1214 § 4 i art. 1215 § 3 oraz art. 1214 § 3 i art. 1215 § 2 k.p.c.) należy przyjąć, że postępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed takim sądem w Polsce jest postępowaniem pomocniczym, podczas gdy postępowanie o uznanie albo o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą jest odpowiednikiem postępowania w sprawie (por. postanowienia SN z dnia 4 lipca 2008 r., I CZ 139/07, z dnia 24 czerwca 2009 r., I CSK 538/08, z dnia 20 maja 2011 r., IV CZ 18/11, z dnia 14 stycznia 2015 r., I CZ 97/14).
Uchwała SN z dnia 28 września 2016 r., III CZP 40/16
Standard: 46683 (pełna treść orzeczenia)
Z art. 1212 § 1 K.p.c. wynika, że wyrok sądu polubownego ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu po jego uznaniu przez sąd albo po stwierdzeniu przez sąd jego wykonalności. Oznacza to, że po stwierdzeniu przez sąd wykonalności wyroku sądu polubownego staje się on od razu tytułem wykonawczym w rozumieniu art. 776 K.p.c., przez co może stanowić podstawę egzekucji.
Stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego sprawia, że nadaje się on do wykonania, prowadzenie na jego podstawie egzekucji przeciwko dłużnikowi jest dopuszczalne oraz że organy egzekucyjne powinny ten tytuł wykonać (SN w wyroku z 24.07.2008 r., IV CSK 95/08, wyrok SA w Gdańsku z 10.01.2014 r., V ACa 750/13).
Wyrok sądu polubownego stanowi sui generis tytuł egzekucyjny, choć nie jest już wprost wymieniony w art. 777 K.p.c. Uchylenie paragrafu drugiego tego artykułu, który wymieniał wyrok sądu polubownego jako tytuł egzekucyjny, nie oznacza, że wolą ustawodawcy było uniemożliwienie prowadzenia na jego podstawie egzekucji. Zabieg ten wynikał bowiem z wątpliwości rodzących się na tym tle w doktrynie. Zarówno bowiem ugoda zawarta przed mediatorem przed jej zatwierdzeniem, jak i wyrok sądu polubownego czy ugoda przed nim zawarta, przed stwierdzeniem ich wykonalności, z uwagi na ich charakter prawny jako dokumentów prywatnych, nie odpowiadały kryteriom przyjętym dla tytułów egzekucyjnych. Dlatego też nowelą z 16 września 2011 r. zostały usunięte z listy tytułów egzekucyjnych zamieszczonej w art. 777 § 1 k.p.c. Niemniej w mocy pozostał art. 1212 § 1 K.p.c. stanowiący, że wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta mają moc prawną na równi z wyrokiem sądu lub ugodą zawartą przed sądem po ich uznaniu przez sąd albo po stwierdzeniu przez sąd ich wykonalności. Prowadzi to do wniosku, że o ile sam wyrok sądu polubownego nie jest tytułem egzekucyjnym w rozumieniu art. 777 K.p.c., to po stwierdzeniu jego wykonalności przez Sąd staje się tytułem wykonawczym. Uzasadnione jest zatem stwierdzenie, że wyrok sądu polubownego stanowi sui generis tytuł egzekucyjny i tylko z uwagi na rozważania czysto doktrynalne nie jest ujęty w katalogu z art. 777 K.p.c.
Wyrok SO w Poznaniu z dnia 14 września 2016r. I C 2703/15
Standard: 9005 (pełna treść orzeczenia)