Umowa o dofinansowanie a zasady współżycia społecznego

W orzecznictwie sądów powszechnych dominuje pogląd o dopuszczalności oceny pewnych zachowań instytucji udzielającej dofinansowania w kategoriach nadużycia prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c. i wynikająca z takiego stanowiska odmowa udzielania ochrony prawnej roszczeniom instytucji.

Przepis art. 5 k.c., jak pokazuje orzecznictwo sądów powszechnych ma bardzo istotną rolę w wyrównywaniu umownych dysproporcji wynikających z umowy o dofinansowanie. ( por. Krzysztof Brysiewicz ”Dofinansowanie środków europejskich w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych” Monitor Prawniczy 17/2014). Jako nadużycie prawa podmiotowego traktowane są przez sądy te wszystkie zachowania, gdy, tytułem przykładu, instytucja nie informuje beneficjenta w sposób dostateczny o warunkach udzielonego dofinansowania, lub też potwierdza prawidłowość określonego sposobu realizacji projektu, a następnie odstępuje od swojego wcześniejszego stanowiska.

Podmioty prawa publicznego, od których wymaga się troski o ochronę interesów państwa, powinny dbać o to, by kierując się interesem powszechnym, nie krzywdzić nikogo swoim postępowaniem ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 621/12, Lex nr 1353258, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2002 r., V CA 2/02, OSNC 2003, Nr 1, poz. 12 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2012 r., IV CSK 322/11, niepublikowany).

Na kanwie zaś analiza orzecznictwa w tym zakresie zauważono, że istotnym, z punktu widzenia zgodności stosowania art. 5 k.c. z zasadami prawa unijnego, jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 czerwca 2013 r. I A Ca 161/13, publ. Legalis, który odniósł się do relacji pomiędzy przepisami prawa unijnego, a art. 5 k.c. W wyroku tym Sąd Apelacyjny zwrócił również uwagę na znaczenie osiągnięcia podstawowych celów umowy o dofinansowanie, uznając, że ich osiągnięcie, nawet z trzymiesięcznym opóźnieniem, nie może uzasadniać roszczenia o zwrot dofinansowania. Sąd Apelacyjny uznał, że odwołanie się do zasad słuszności nie stoi w sprzeczności z przepisami prawa unijnego.

Na powyższym tle Sąd I instancji stwierdził, że strona pozwana, odmawiając powódce wypłaty dofinansowania, naruszyła zasady współżycia społecznego, w tym zasady sprawiedliwości i słuszności, powołując się na naruszenie warunków umowy, wobec nabycia w ramach projektu maszyny, wcześniej dzierżawionej, w sytuacji, gdy cel projektu został w pełni zrealizowany, co skutkuje nadużyciem prawa podmiotowego. Wypowiedzenie umowy, odmowa wypłaty dofinansowania, wobec szeroko zakrojonej inwestycji powódki i zaangażowania znacznych środków finansowych, pochodzących również z kredytu bankowego, zagraża zdaniem Sądu Okręgowego dalszemu funkcjonowaniu firmy powódki, wypacza istotę i cel funduszy unijnych, mając w szczególności na uwadze fakt, że właśnie poprzez realizację tego projektu nastąpił rozwój firmy i wzmocnienie jej pozycji na tym specjalistycznym rynku.

Głównym celem przekazywania dofinansowań przedsiębiorcom, w ramach (...) Regionalnego Programu Operacyjnego jest tworzenie warunków dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, poprzez inwestycje infrastrukturalne i wspieranie innowacyjności, zaś strona pozwana odmawiając spełnienia świadczenia wynikającego z zawartej umowy o dofinansowanie niejako zniweczyła zakładane cele projektu, jak również założenia (...) Regionalnego Programu Operacyjnego.

Wyroku SO w Krakowie z dnia 22 września 2014 r., sygn. akt I C 274/13

Standard: 8949