Przekazanie gminie własności drogi

Zarówno fakt przymusowego przekazania gminie własności drogi, jak i obarczenie gminy obowiązkiem utrzymania dróg przebiegających przez jej terytorium - co do zasady nie stanowi naruszenia konstytucyjnej samodzielności finansowej gminy (art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji), zwłaszcza że dotyczy to jednoczesnego uwłaszczenia gmin majątkiem nieruchomym i stworzenia lepszych warunków bezpieczeństwa i wygody dla miejscowej społeczności. Drogi, których własność gmina nabywa ex lege (por. art. 2a ustawy o drogach publicznych), są drogami, które były utrzymywane w stanie nadającym się eksploatacji, przez dotychczasowego zarządcę, na którym ciążyły w tym zakresie identyczne powinności jak na gminie nabywającej własność spornego odcinka. W tej sytuacji nabycie własności nie powinno się wiązać bezpośrednio z koniecznością czynienia nieoczekiwanych, istotnych nakładów na utrzymanie nabytego odcinka drogi. Koncepcja, zgodnie z którą powiększa się majątek gminy o własność, której wykorzystanie (w interesie przede wszystkim lokalnym) wiąże się z koniecznością wydatków, zasadza się na trafnej, co do zasady, konstrukcji, że uwłaszczenie gminy następuje na nieruchomości (droga) utrzymywanej w należytym, poprawnym stanie. Koncepcja tego rodzaju co do zasady nie nasuwa zastrzeżeń co do jej konstytucyjności. Gdyby jednak np. okazało się, że odcinek drogi, jakim gminę uwłaszczono, został przekazany w stanie gorszym niż wynikający ze standardu utrzymania drogi w należytym stanie przez dotychczasowego zarządcę drogi, to dla uwłaszczonej gminy otwiera się ewentualność sporu odszkodowawczego, wymagającego wykazania zaniedbań czy stopnia dewastacji drogi (co wiąże się z nagłym poziomem wzrostu kosztów jej utrzymania) w okresie, w którym dotychczasowy zarządca drogi wiedział o obligatoryjnej zmianie właściciela i zarządcy. Jednakże nie jest to spór o konstytucyjność przepisu przewidującego obligatoryjne uwłaszczenie gminy zastąpionym odcinkiem drogi, a Trybunał Konstytucyjny nie jest właściwy do rozstrzygania tego rodzaju sporów.

Konkludując: w istniejącej sytuacji brak jest uzasadnienia zarzutu pozwalającego na obalenie domniemania konstytucyjności zakwestionowanych przepisów z uwagi na naruszenie konstytucyjnej zasady samodzielności finansowej gminy. Sam mechanizm uwłaszczania gmin odcinkami dróg zastępowanymi przez odcinki nowo wybudowane nie nasuwa konstytucyjnych zastrzeżeń, a to ze względu na skorelowanie z mechanizmami pozyskiwania środków na utrzymanie dróg.

Wyrok TK z dnia 6 września 2005 r., K 46/04, OTK-A 2005/8/89, Dz.U.2005/181/1525

Standard: 102