Zarządca rzeczy wspólnej - ustanowienie, uprawnienia (art. 203 k.c. i art. 611-616 k.p.c.)

W myśl art. 203 k.c. każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do sądu o wyznaczenie zarządcy, jeżeli nie można uzyskać zgody większości współwłaścicieli w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu albo jeżeli większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi mniejszość.

Zgodnie z art. 615 kc do sprawowania zarządu przez zarządcę odpowiednio stosuje się przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości. Należy jednakże mieć na uwadze, iż ilekroć w powołanych przepisach dotyczących zarządu w toku egzekucji z nieruchomości (czyli art. 931-940 kpc) mowa jest o stronach lub o wierzycielu i dłużniku, należy przez to rozumieć odpowiednio współwłaścicieli w odniesieniu do zarządu rzeczą wspólną.

Stosownie do treści art. 935 kpc zarządca zajętej nieruchomości obowiązany jest wykonywać czynności potrzebne do prowadzenia prawidłowej gospodarki. Ma on prawo pobierać zamiast dłużnika wszelkie pożytki z nieruchomości, spieniężać je w granicach zwykłego zarządu oraz prowadzić sprawy, które przy wykonywaniu takiego zarządu okażą się potrzebne.

W sprawach wynikających z zarządu nieruchomością zarządca może pozywać i być pozywany. Zarządcy wolno zaciągać tylko takie zobowiązania, które mogą być zaspokojone z dochodów z nieruchomości i są gospodarczo uzasadnione. Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu zarządca może wykonywać tylko za zgodą stron, a w jej braku - za zezwoleniem sądu.

Jak zatem wynika z powyższego uregulowania w zasadzie zarządca jest uprawniony do wykonywania czynności zwykłego zarządu i w ramach tego zarządu do pobierania przypadających od osób trzecich świadczeń, które stanowią dochód z rzeczy, oraz do wzywania tych osób, aby należne świadczenia wpłacały do jego rąk, a także do zaciągania związanych z wykonywaniem zarządu zobowiązań, które są gospodarczo uzasadnione i mogą być zaspokojone z dochodów z rzeczy. Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, jak też na wydzierżawienie nieruchomości konieczna jest zgoda współwłaścicieli, a w razie jej braku - zezwolenie sądu (art. 935 § 3 i art. 936).

W sprawach wynikających z zarządu zarządca posiada zdolność sądową i procesową. Czynności zarządcy, również dokonywane w ramach zwykłego zarządu, pozostają pod kontrolą sądu, stosownie bowiem do art. 937 w zw. z art. 615 zarządca jest obowiązany składać sądowi w wyznaczonych terminach (co najmniej raz w roku) sprawozdanie ze swoich czynności. Sprawozdanie to podlega ocenie sądu, który zatwierdza je lub odmawia zatwierdzenia w całości lub w części.

Postanowienie SR dla Łodzi-Śródmieścia z dnia 28 kwietnia 2016r., III Ns 294/14

Standard: 8928 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z treścią art. 203 k.c. każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do sądu o wyznaczenie zarządcy, jeżeli nie można uzyskać zgody większości współwłaścicieli w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu albo jeżeli większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi mniejszość. W takiej sytuacji mamy do czynienia z tak zwanym zarządem sądowym, orzeczonym i nadzorowanym przez sąd.

Z powołanej normy prawnej wynika, że legitymację do wystąpienia o wyznaczenie zarządcy ma każdy ze współwłaścicieli bez względu na wielkość udziału. Jednocześnie art. 203 k.c. wyczerpująco podaje podstawy zarządu sądowego, tj. brak zgody większości współwłaścicieli w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu, większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi mniejszość.

Zaznaczyć w tym miejscu wypada, że zarząd sądowy ma zastosowanie wyłącznie w sytuacjach konfliktowych. (por. uchwałę SN z dnia 14 kwietnia 1965 r., III CO 20/65). Stąd też tylko stałe trudności w wykonywaniu czynności zwykłego zarządu uzasadniają zarząd sądowy, to jest ustanowienie zarządcy przez sąd na podstawie art. 203 k.c.

Do zarządu sądowego stosuje się odrębne normy proceduralne poświęcone zarządowi związanemu ze współwłasnością i użytkowaniem wyrażone w art. 611- 616 k.p.c. oraz wobec odesłania zawartego w art. 615 k.p.c., przepisy dotyczące zarządu w toku egzekucji z nieruchomości przewidziane w art. 931-941 k.p.c. Zgodnie z art. 937 § 1 k.p.c. zarządca składa sądowi w wyznaczonych terminach co najmniej raz w roku oraz po ukończeniu zarządu sprawozdania ze swych czynności, jak również udokumentowane sprawozdania rachunkowe. Mając powyższe na uwadze w punkcie 2 wyroku Sąd na podstawie w art. 937 § 1 k.p.c. w zw. z art. 615 k.p.c. Sąd zobowiązał zarządcę do składania sądowi do dnia 31 marca roku następnego sprawozdań ze sprawowanego zarządu łącznie ze sprawozdaniem rachunkowym za poprzedni rok kalendarzowy.

Zgodnie z art. 939 § 1 k.p.c. zw. z art. 615 k.p.c. zarządca może żądać wynagrodzenia oraz zwrotu wydatków, które w związku z zarządem poniósł z własnych funduszów. Wysokość wynagrodzenia sąd określi odpowiednio do nakładu pracy i dochodowości nieruchomości.

Wyrok SR Stare Miasto w Poznaniu z dnia 17 marca 2015 r., I Ns 16/13

Standard: 33642 (pełna treść orzeczenia)