Zobowiązania terminowe i bezterminowe
Wymagalność zobowiązań bezterminowych (art. 455 k.c.) Rodzaje zobowiązań
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W świetle art. 455 k.c. wezwanie do spełnienia świadczenia jest warunkiem jego wymagalności, jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania. Od wezwania do spełnienia świadczenia zależy zatem wymagalność zobowiązań bezterminowych, to jest takich, w których termin świadczenia nie został oznaczony i nie wynika z właściwości zobowiązania. Warunkiem odwołania się do art. 455 k.c. przy ocenie wymagalności świadczenia jest w konsekwencji uprzednie wyjaśnienie, czy rzeczywiście zobowiązanie ma bezterminowy charakter (por. wyrok SN z dnia 14 marca 2017 r., II CSK 383/16).
Nie ma przeszkód, by strony z góry umówiły się w ten sposób, że świadczenie zostanie spełnione po upływie określonego czasu od doręczenia wezwania dłużnikowi; zobowiązanie ma wtedy terminowy charakter, lecz wymagalność świadczenia jest uzależniona z mocy woli stron od wezwania do jego spełnienia i upływu oznaczonego w umowie terminu liczonego od doręczenia tego wezwania.
Wyrok SN z dnia 25 września 2020 r., V CSK 410/18
Standard: 52196 (pełna treść orzeczenia)
Ze względu na sposób oznaczenia terminu spełnienia świadczenia, rozróżnia się zobowiązania terminowe i bezterminowe. W zobowiązaniach terminowych termin spełnienia świadczenia jest z góry oznaczony wprost lub przez czynność prawną, ustawę, orzeczenie sądu albo decyzję administracyjną. Do zobowiązań terminowych zalicza się także zobowiązania, w których termin spełnienia świadczenia wynika z właściwości zobowiązania. Gdy chodzi zatem o pojęcie wymagalności jako stanu, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności, to przy zobowiązaniach terminowych przyjmuje się, że wierzytelność jest wymagalna, jeżeli nadszedł termin świadczenia, od tej bowiem daty wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia, które dłużnik powinien spełnić.
Za zobowiązania bezterminowe poczytuje się zobowiązania, których termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania i jest uzależniony od wyrażenia woli przez wierzyciela przez złożenie przez niego stosownego oświadczenia woli (art. 455 in fine k.c.). W takim zobowiązaniu świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika przez wierzyciela.
Ewentualna wierzytelność pozwanego wynikająca z odpowiedzialności odszkodowawczej powoda za niewykonanie umowy nie rodzi zobowiązania, z którego właściwości wynikałby określony termin spełnienia świadczenia, nie ma wystarczających podstaw do twierdzenia, iż odszkodowanie powinno być spełnione niezwłocznie po naruszeniu powinności kontraktowych (art. 455 k.c.); zobowiązanie takie ma charakter bezterminowy.
Zgodnie z art. 455 k.c., dłużnik zobowiązania bezterminowego powinien spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela do wykonania zobowiązania. Oznacza to, że po dojściu do wiadomości dłużnika wezwania wierzyciela o spełnienie świadczenia, ma on obowiązek spełnienia tego świadczenia i powinien to uczynić niezwłocznie. (...) powinna być ustalana każdorazowo, w zależności od okoliczności sprawy; chodzi o taki czas, jaki jest niezbędny do spełnienia świadczenia, przy założeniu, że dłużnik działałby, uwzględniając całokształt okoliczności rzutujących na wykonanie zobowiązania, bez nieuzasadnionej zwłoki. Dopiero więc wezwanie do zapłaty i upływ okresu "niezwłoczności" powoduje, że roszczenie wynikające ze zobowiązania bezterminowego staje się wymagalne.
Podsumowując, przy zobowiązaniach nieterminowych dla stwierdzenia wymagalności wierzytelności potrzebne jest wezwanie do zapłaty i upływ okresu niezwłoczności.
Wyrok SA w Białymstoku z dnia 21 grudnia 2015 r., I ACa 770/15
Standard: 8858 (pełna treść orzeczenia)