Pojęcie "wbrew przepisom"

Zgodnie z powszechnie przyjętym w doktrynie prawa karnego poglądem znamię „wbrew przepisom” ma charakter tzw. klauzuli normatywnej, która to klauzula nie stanowi odrębnego znamienia typu czynu zabronionego, tylko podkreśla jego bezprawność.

Dopuszczalność posługiwania się w prawie karnym przepisami blankietowymi była wielokrotnie przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z 20 lutego 2001 r. Trybunał wyraźnie stwierdził, że na gruncie art. 42 ust. 1 Konstytucji nie jest wykluczone posługiwanie się w prawie karnym przepisami blankietowymi, w tym odsyłającymi do przepisów rangi podustawowej. W uzasadnieniu powyższej tezy wskazano: „W sferze określonej kategorii przestępstw trudno byłoby sobie wyobrazić taką konstrukcję ustawy karnej, która by całkowicie wykluczała możliwość odwołania się do innych aktów prawnych w tym rozporządzeń regulujących określoną sferę działalności. Akty regulujące daną sferę stosunków społecznych szybciej dostosowują się do zmieniających się warunków społeczno-gospodarczych” (P 2/00).

Dopuszczalność doprecyzowania niektórych elementów typu czynu zabronionego w akcie rangi podustawowej została potwierdzona w innych rozstrzygnięciach Trybunału Konstytucyjnego (zob. wyroki z: 8 lipca 2003 r., P 10/02; 12 września 2005 r., SK 13/05; 21 lipca 2006 r., P 33/05), przy czym w wyroku z 8 lipca 2003 r. Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodny z Konstytucyjną nawet przepis karny mający charakter tzw. blankietu zupełnego.

Odnosząc się do zarzutu niedookreśloności kwestionowanego przepisu, mającej stanowić konsekwencję użycia w kwestionowanej regulacji zwrotu „wbrew przepisom prawa” stwierdzić należy, że jest on oczywiście bezzasadny. Na wstępie należy podkreślić, że to właśnie posługiwanie się tego typu klauzulami normatywnym ma na celu zapobieżenie posługiwaniu się przez ustawodawcę w opisie znamion typu czynu określeniami nieostrymi, ocennymi i przerzuceniu w ten sposób ciężaru konkretyzacji na orzekające w sprawie sady. Ponadto, nawet gdyby uznać, że zwrot „wbrew przepisom” ma charakter niedookreślony to trzeba przypomnieć, że Trybunał Konstytucyjny dopuszcza w swoim orzecznictwie posługiwanie się zwrotami niedookreślonymi, także w przepisach prawa karnego, o ile tylko jest możliwe ustalenie treści tego zwrotu w drodze wykładni (zob. wyrok z 28 czerwca 2005 r., SK 56/04).

Nie budzi wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, że w analizowanym przypadku fakt możliwości ustalenia treści kwestionowanego znamienia jest bezsporny.

Postanowienie TK z dnia 31 grudnia 2008 r., Ts 175/07

Standard: 1168 (pełna treść orzeczenia)