Urlop dla poratowania zdrowia nauczyciela akademickiego

W myśl art. 134 ust. 5 ustawy z dnia 25 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (tj. Dz.U.2012.572) w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 października 2014 r. nauczyciel akademicki zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, po przepracowaniu co najmniej pięciu lat w uczelni ma prawo do płatnego urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo sześciu miesięcy, jeżeli stan jego zdrowia wymaga powstrzymania się od pracy w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia.

Łączny wymiar urlopu dla poratowania zdrowia w okresie całego zatrudnienia nauczyciela akademickiego nie może przekraczać dwóch lat. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, tryb orzekania o potrzebie udzielenia nauczycielowi akademickiemu urlopu dla poratowania zdrowia, o którym mowa w ust. 5, oraz sposób prowadzenia dokumentacji związanej z wydawaniem orzeczeń o potrzebie udzielenia tego urlopu, uwzględniając w szczególności zachowanie przejrzystości procedur i trybu udzielania urlopu oraz konieczność odpowiedniego uzasadniania wydawanych orzeczeń o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia. (ust. 6). Rektor udziela nauczycielowi akademickiemu urlopu, o którym mowa w ust. 5, na jego pisemny wniosek (ust. 7). Do wniosku nauczyciel akademicki dołącza orzeczenie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, leczącego tego nauczyciela akademickiego. Prawidłowość wydanych orzeczeń podlega kontroli na zasadach określonych w odrębnych przepisach.(ust. 8).

Zgodnie z brzmieniem art. 134 cytowanej ustawy zmienionym na mocy ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2014 r., poz. 1198) od dnia 1 października 2014 r., nauczyciel akademicki zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, po przepracowaniu co najmniej piętnastu lat w uczelni, ma prawo do płatnego urlopu dla poratowania zdrowia w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia, jeżeli stan jego zdrowia wymaga powstrzymania się od pracy (ust. 5). Łączny wymiar urlopu dla poratowania zdrowia w całym okresie zatrudnienia nauczyciela akademickiego nie może przekroczyć jednego roku.

W przypadku gdy urlop dla poratowania zdrowia jest wykorzystywany w częściach, kolejnego urlopu można udzielić nie wcześniej niż po upływie trzech lat od dnia zakończenia ostatnio udzielonego urlopu. O potrzebie udzielenia nauczycielowi akademickiemu urlopu dla poratowania zdrowia orzeka lekarz posiadający uprawnienia do wykonywania badań profilaktycznych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 229 § 8 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, wykonujący działalność w jednostce służby medycyny pracy, z którą uczelnia zawarła umowę, o której mowa w art. 12 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1184), zwany dalej "uprawnionym lekarzem. Uprawniony lekarz przeprowadza badanie lekarskie na podstawie skierowania wydanego przez rektora na wniosek nauczyciela akademickiego o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia. Uprawniony lekarz orzeka o potrzebie udzielenia nauczycielowi akademickiemu urlopu dla poratowania zdrowia i określa czas potrzebny na przeprowadzenie zalecanego leczenia na podstawie:

1) wyników przeprowadzonego przez siebie badania lekarskiego;

2) wyników badań pomocniczych lub konsultacji specjalistycznych, których wykonanie uzna za niezbędne;

3) dokumentacji medycznej z przebiegu dotychczasowego leczenia.

Po przeprowadzeniu badania lekarskiego uprawniony lekarz wydaje orzeczenie lekarskie o potrzebie udzielenia nauczycielowi akademickiemu urlopu dla poratowania zdrowia, zwane dalej "orzeczeniem lekarskim”. Nauczycielowi akademickiemu oraz uczelni przysługuje odwołanie od orzeczenia lekarskiego do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nauczyciela akademickiego lub ze względu na siedzibę uczelni. W przypadku gdy orzeczenie lekarskie zostało wydane przez uprawnionego lekarza zatrudnionego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy, odwołanie od tego orzeczenia wnosi się do instytutu badawczego w dziedzinie medycyny pracy najbliższego ze względu na miejsce zamieszkania nauczyciela akademickiego lub ze względu na siedzibę uczelni. Odwołanie wraz z uzasadnieniem wnosi się na piśmie w terminie czternastu dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego, za pośrednictwem uprawnionego lekarza, który wydał orzeczenie lekarskie. Uprawniony lekarz, za którego pośrednictwem jest wnoszone odwołanie, przekazuje je wraz z dokumentacją badań podmiotowi odwoławczemu w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania odwołania. Badanie lekarskie w trybie odwoławczym przeprowadza się w terminie trzydziestu dni od dnia otrzymania odwołania. Orzeczenie lekarskie wydane w trybie odwoławczym jest ostateczne. Koszty badań, o których mowa w ust. 5e pkt 1 i 2, przeprowadzanych nie częściej niż raz na trzy lata oraz koszty badań przeprowadzanych w trybie odwoławczym ponosi uczelnia (ust. 5a-l).

Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia:

1) zakres oraz tryb przeprowadzania badania lekarskiego, któremu jest obowiązany poddać się nauczyciel akademicki,

2) wzór skierowania na badanie lekarskie w celu stwierdzenia potrzeby udzielenia nauczycielowi akademickiemu urlopu dla poratowania zdrowia,

3) wzór orzeczenia lekarskiego o potrzebie udzielenia nauczycielowi akademickiemu urlopu dla poratowania zdrowia

- uwzględniając konieczność przyjęcia obiektywnych i niezbędnych kryteriów oceny stanu zdrowia dokonywanej w celu stwierdzenia potrzeby leczenia oraz określenia czasu na jego przeprowadzenie, a także zapewnienia jednolitości stosowanych dokumentów (art. 134 ust. 6).

Rektor udziela nauczycielowi akademickiemu urlopu dla poratowania zdrowia na podstawie orzeczenia lekarskiego (art. 134 ust. 9).

Bez względu na to, zastosowanie którego brzmienia wskazanego przepisu w sprawie uznać za właściwe, wskazać należy, iż w obu przypadkach przewidują one specjalny tryb kontroli orzeczeń lekarskich o potrzebie udzielenia nauczycielowi akademickiemu urlopu dla poratowania zdrowia.

Nie sposób też zgodzić się ze skarżącym, iż na gruncie rozpoznawanej sprawy doszło do naruszenia prawa materialnego w szczególności art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - prawo o szkolnictwie wyższym i innych ustaw poprzez jego błędne zastosowanie w sytuacji, gdy postępowanie o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia powódki zostało wszczęte i zakończone przed organem właściwym do wyrażenia zgody na urlop, przed dniem 1 października 2014 r., a tym samym w niniejszej sprawie zastosowanie powinny znaleźć nowe przepisy (art. 134 ustawy w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 11 lipca 2014 r; Dz. U. 2014 r, poz. 1198), a nie dotychczasowe w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 października 2014 r. (t.j. Dz.U.2012.572), co w efekcie skutkowało uwzględnieniem powództwa pomimo niespełnienia przez powódkę przesłanek ustawowych udzielenia jej urlopu dla poratowania zdrowia wynikających z brzmienia powołanego przepisu obowiązującego od dnia 1 października 2014 r.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż zgodnie z art. 51 ust. 1. ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2014 r, poz. 1198) urlopy dla celów naukowych i urlopy dla poratowania zdrowia udzielone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy są wykorzystywane na zasadach i w wymiarze ustalonych na podstawie przepisów dotychczasowych. Wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy postępowania w sprawach dotyczących udzielenia nauczycielowi akademickiemu urlopu dla celów naukowych i urlopu dla poratowania zdrowia są prowadzone na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 2).

Wbrew twierdzeniom apelacji nie sposób przyjąć, iż ww. przepis dotyczy tylko i wyłącznie postępowania wszczętego i niezakończonego przed organem uprawnionym do udzielenia urlopu, czyli rektorem, a nie postępowania sądowego wszczętego w sprawie o ustalenie prawa do udzielenia dla poratowania zdrowia, które nie jest postępowaniem odwoławczym. Mając powyższe na uwadze wskazać należy, iż postępowanie w sprawie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia jest zakończone tylko w sytuacji, gdy decyzja rektora w tym przedmiocie jest ostateczna, to jest gdy nie może zostać wzruszona choćby poprzez wniesienie powództwa o ustalenie prawa do udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia.

Cel przyznania urlopu dla poratowania zdrowia, co zauważa apelujący wydaje się więc być zbieżny z celem przyznania świadczenia rehabilitacyjnego, które nauczycielom akademickim – uprawnionym właśnie do tego urlopu nie przysługuje. Obydwa świadczenia mają służyć odzyskaniu zdolności do pracy w przypadku konieczności długotrwałego leczenia. W oparciu o powyższe brak jednak podstaw do uznania, iż obostrzenia dotyczące przyznania wskazanych świadczeń są tożsame. Wskazanego wniosku nie sposób wyprowadzić z treści powołanych przepisów, które wyraźnie w sposób różny i precyzyjny określają krąg podmiotów uprawnionych do świadczeń i warunki ich nabycia. Przepisy stanowiące o urlopie dla poratowania w odróżnieniu od tych dotyczących świadczenia rehabilitacyjnego na warunek wyczerpania okresu zasiłkowego nie wskazują. Stąd też jego wprowadzenie jako kryterium nabycia prawa do urlopu dla poratowania zdrowia stanowiło by ich nadinterpretację. W ocenie Sądu Okręgowego wobec powyższego nie sposób przyjąć, iż przed skorzystaniem z urlopu dla poratowania zdrowia powódka była zobowiązana do skorzystania ze środków przysługujących jej na podstawie innych przepisów.

Korzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia stanowi swoisty przywilej zastrzeżony w ustawie, a przeznaczony stricte dla określonych grup zawodowych. Prawo do korzystania ze świadczenia rehabilitacyjnego, z zastrzeżonymi wyjątkami ma zaś charakter powszechny, dotyczący niemalże wszystkich ubezpieczonych. Wobec tego, skoro korzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia ma być przywilejem wprowadzenie mniejszych obostrzeń warunkujących nabycie do niego prawa w porównaniu za świadczeniami o podobnym celu lecz powszechnym charakterze nie może dziwić. Z tych zatem także względów twierdzenia apelacji, iż powódka przed wykorzystaniem urlopu dla poratowania zdrowia winna skorzystać z prawa do zasiłku chorobowego w pełnym zakresie nie mogą zostać zaakceptowane.

Wyrok SO w Łodzi z dnia 19 lutego 2015r., VII Pa 399/14

Standard: 8804 (pełna treść orzeczenia)