Społeczna szkodliwość czynu abstrakcyjna a indywidualno-konkretna

Opis poszczególnych typów czynu zabronionego ze swojej istoty nie ma charakteru kazuistycznego, lecz generalny. Należy tu w szczególności zwrócić uwagę na wypowiedź W. Wróbla i A. Zolla wskazującą, że: "Opis typu czynu zabronionego jest daleko posuniętą generalizacją i tym samym nie może uwzględniać indywidualnych cech konkretnego czynu. Te indywidualne cechy mają istotny wpływ na stopień społecznej szkodliwości danego czynu. Ustawowe zagrożenie odnosi się do abstrakcyjnie ujmowanego, wyobrażonego minimalnego i maksymalnego stopnia społecznej szkodliwości danego czynu zabronionego. Konkretny czyn mimo zrealizowania wszystkich znamion opisu typu czynu zabronionego może być społecznie szkodliwy w stopniu, który nie uzasadnia uznania go za przestępstwo" (por. W. Wróbel, A. Zoll, Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010, s. 174).

Uwzględniając orzecznictwo oraz piśmiennictw., sąd powinien - stosując technikę wykładni w zgodzie z Konstytucją - wziąć pod uwagę wyrażoną w art. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji zasadę proporcjonalności, z której wynika zasada ultima ratio prawa karnego, mająca zabezpieczać przed penalizacją stanów faktycznych o znikomej bądź żadnej społecznej szkodliwości czynu (chodzi tu o społeczną szkodliwość czynu nie w ujęciu abstrakcyjnym, lecz indywidualno-konkretnym).

Postanowienie TK z dnia 17 grudnia 2012 r., P 16/12, OTK-A 2012/11/142

Standard: 1183 (pełna treść orzeczenia)