Zawarcie umowy z agentem przez osobę niebędącą przedsiębiorcą (art. 764[9] k.c.)

Art. 764 [9] k.c przewiduje wyłączenie zastosowania przepisów wzmacniających sytuację prawną agenta (dotyczących prawa do prowizji ( art. 761-761 2 KC), prawa agenta do informacji w związku z należną mu prowizją (art. 761 5 KC), świadczenia wyrównawczego oraz porozumienia o ograniczeniu działalności konkurencyjnej agenta (art. 764 3 -764 8 KC).

Gdyby wolą ustawodawcy było zastosowanie przepisów o umowie agencyjnej chociażby odpowiednio także do stosunku umownego, w którym to agent nie jest przedsiębiorcą, a pozostaje nim dający zlecenie z pewnością posłużyłby się on przepisem zawierającym stosowne odwołanie. Tymczasem zgodnie z poglądem dominującym w piśmiennictwie - brak kwalifikacji po obu stronach umowy oraz brak kwalifikacji po stronie osoby podejmującej się czynności agencyjnych sprawia, że mamy do czynienia z umową nienazwaną o świadczenie usług. Do takiej umowy należy, zgodnie z przepisem art. 750 k.c., stosować odpowiednio przepisy o zleceniu (por. L. Ogiegło [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. T. 2, Wyd. 7, Warszawa 2013, odmiennie i jak się wydaje omyłkowo J. Jezioro [w:] E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 6, Warszawa 2014, gdzie pada stwierdzenie „Zgodnie z art. 764 9 KC, przepisy regulujące umowę agencyjną znajdą zastosowanie także do umów zawartych przez dającego zlecenie - przedsiębiorcę (por. art. 43 1 k.c.) z agentem, który jest osobą niebędącą przedsiębiorcą”, które to pozostaje w oczywistej sprzeczności z literalną treścią komentowanego przepisu). Poza tym zaznaczyć należy, iż w drodze nowelizacji ustawy dokonanej z dniem 10 grudnia 2001 roku umowa agencyjna stała się umową o typowo handlowym charakterze, której strony zajmują się profesjonalnie prowadzeniem działalności gospodarczej. Do ustawy wprowadzono szereg norm typowych dla profesjonalnego charakteru działalności obu stron stosunku prawnego, w tym m. in. semiimperatywny przepis art. 761 4 k.c. przewidujący możliwość żądania przez dającego zlecenie zwrotu przez agenta prowizji także w sytuacji, gdy niewykonanie umowy przez klienta nie jest skutkiem zdarzenia, za które odpowiedzialność ponosi agent, czy też przepis art. 761 7 k.c. przewidujący instytucję prowizji del credere.

W ocenie Sądu zastosowanie przepisów o umowie agencyjnej przez analogię do umowy innej niż agencyjna i innej niż umowa nienazwana, w której dający zlecenie nie jest profesjonalistą, natomiast pozostaje nim agent (a to stosownie do treści art. 764 9 k.c.) jest nieuprawnione, bowiem pomimo nierównego statutu kontrahentów na agenta nałożone zostałyby obowiązki immanentnie związane z prowadzeniem działalności w sposób zawodowy i na własne ryzyko. Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż powołany przez stronę powodową pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2004 roku, sygn. akt IV CK 199/04 odnosił się do stanu faktycznego mającego miejsce pod sprzed nowelizacji kodeksu cywilnego dokonanej ustawą z dnia 26.07.2000 r. i znajduje to potwierdzenie wprost w treści judykatu, co jednak strona powodowa zupełnie pominęła.

Z powyższych względów Sąd uznał czynność prawną dokonaną przez strony procesu w dniu 05 października 2009 roku za umowę o świadczenie usług, do której nie znajdują zastosowania przepisy o umowie agencyjnej. W związku z tym Sąd orzekający a limine wykluczył możliwości oparcia dochodzonego roszczenia na treści art. 761 4 k.c., uznając, iż stosunek prawny między stronami został uregulowany wyłącznie zapisami łączącej je umowy z odpowiednim zastosowaniem przepisów o zleceniu (art. 750 k.c.).

Wyrok SR w Wołominie z dnia 20 marca 2015 r., I C 2587/13

Standard: 8716 (pełna treść orzeczenia)