Zakaz działalności konkurencyjnej agenta (art. 764 [6] k.c.)
Umowa agencyjna (art. 758-764[9] k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Zgodnie z art. 764 [6] § 1 i 2 k.c. strony mogą, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, ograniczyć działalność agenta mającą charakter konkurencyjny na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej (ograniczenie działalności konkurencyjnej). Ograniczenie jest ważne, jeśli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy. Ograniczenie działalności konkurencyjne nie może być zastrzeżone na okres dłuższy niż dwa lata od rozwiązania umowy. Karę umowną reguluje w tej sytuacji przepis ogólny – art. 483 § 1 k.c. – zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
Przepis art. 764 [6] § 1 i 2 k.c. nie definiuje pojęcia działalności konkurencyjnej, lecz wskazuje pośrednio, że jest to działalność dotycząca towarów lub usług takiego rodzaju jak te, które były przedmiotem umowy agencyjnej, a więc których dotyczyła działalność agenta. Towary bądź usługi tego samego rodzaju obejmują więc zarówno towary lub usługi takie same, jak i podobne czy substytucyjne, traktowane w ocenie nabywców jako zamienne.
Sąd podziela pogląd, że w przepisie art. 764 [6] § 1 k.c. brak jest wskazania, czy zakaz konkurencji dotyczy prowadzenia działalności czy uczestniczenia w niej bądź zajmowania się nią. Określenie tego elementu pozostawione więc zostało woli stron. W braku jego wskazania – jak w niniejszej sprawie - zakazem działalności konkurencyjnej można objąć różnorodne przejawy zajmowania się nią. W szczególności może to dotyczyć działalności prowadzonej we własnym imieniu przez agenta, uczestniczenia w spółce konkurencyjnej wobec dającego zlecenie w charakterze wspólnika spółki cywilnej, jawnej, partnera, komplementariusza, uczestniczenie jako członek organu konkurencyjnej osoby prawnej.
Zakresem ograniczenia można też objąć uczestnictwo w kapitałowej spółce konkurencyjnej w charakterze wspólnika (akcjonariusza), o ile ze względu na liczbę udziałów lub akcji bądź przysługiwanie innych praw (np. powoływania członków organów) ma on wpływ na podejmowane w niej decyzje.
Pozwany, poprzez wyżej opisane działania, naruszył również normę wynikającą z przepisu art. 760 k.c. nakazującą mu zachowanie lojalności wobec drugiej strony. Pozwany jeszcze w trakcie świadczenia swoich usług powodowi podjął działania podważające lojalność wobec swojego zleceniodawcy. Zdaniem doktryny, której tezy Sąd podziela, naruszenie obowiązku lojalności stanowi podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej uregulowanej w przepisach art. 471 i n. k.c. Ponadto może stanowić przyczynę wypowiedzenia umowy agencyjnej, nawet ze skutkiem natychmiastowym przez dającego zlecenie (art. 764 [2] k.c.). W szczególności z obowiązku lojalności wyprowadzić należy zakaz zajmowania się przez agenta działalnością konkurencyjną wobec dającego zlecenia w czasie trwania umowy agencyjnej.
Niezasadne było powołanie się przez pozwanego na przepis art. 764 [8] k.c., albowiem nie zaszły żadne przesłanki do wypowiedzenia umowy przez agenta (pozwanego) leżące po stronie dającego zlecenie (powoda). Co za tym idzie pozwany nie został zwolniony z przestrzegania zakazu konkurencji mimo, że swoje oświadczenie wysłał w terminie określonym rzeczonym przepisem.
Wyrok SO w Poznaniu z dnia 7 marca 2016 r., IX GC 1396/14
Standard: 8782 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z przepisem art. 764 [6] § 1 k.c. strony mogą, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, ograniczyć działalność agenta mającą charakter konkurencyjny na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej (ograniczenie działalności konkurencyjnej). Ograniczenie działalności konkurencyjnej jest ważne, jeżeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy z tym, że nie może być zastrzeżone na okres dłuższy niż dwa lata od rozwiązania umowy (§ 2). Natomiast § 3 omawianego przepisu stanowi, że dający zlecenie obowiązany jest do wypłacania agentowi odpowiedniej sumy pieniężnej za ograniczenie działalności konkurencyjnej w czasie jego trwania, chyba że co innego wynika z umowy albo że umowa agencyjna została rozwiązana na skutek okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność. Omawiany przepis nie definiuje pojęcia działalności konkurencyjnej, lecz wskazuje pośrednio, że jest to działalność dotycząca towarów lub usług takiego rodzaju jak te, które były przedmiotem umowy agencyjnej, a więc których dotyczyła działalność agenta. Towary bądź usługi tego samego rodzaju obejmują więc zarówno towary lub usługi takie same, jak i podobne czy substytucyjne, traktowane w ocenie nabywców jako zamienne.
Przepisy o ograniczeniu działalności konkurencyjnej agenta po wygaśnięciu umowy agencyjnej są czym innym, niż unormowania konkurencji w prawie polskim przez ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 16 kwietnia 1993 r. (Dz.U. Nr 47, poz. 211), czy ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 16 lutego 2007 r. (Dz.U. Nr 50, poz. 331).
Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 27 kwietnia 2007 r., I CSK 37/07 stwierdził, iż wprowadzony w art. 764 [6] § 3 k.c. mechanizm ochrony interesów agenta pozwala mu co do zasady, na uzyskanie rekompensaty finansowej za wprowadzenie zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej, co z natury rzeczy wiąże się z potencjalnym ograniczeniem możliwości uzyskiwania dochodów z prowadzonej działalności.
Ustalenie zakresu działalności objętej wspomnianym ograniczeniem jest, co do zasady, pozostawione decyzji stron. Ograniczenie może jednak dotyczyć wyłącznie grupy klientów lub obszaru geograficznego z zakresu działalności agenta, jak również towarów i usług, które były przedmiotem umowy agencyjnej.
Wyrok SR dla m. st. Warszawy z dnia 12 czerwca 2014r., VIII GC 2132/13
Standard: 8713 (pełna treść orzeczenia)