Odpowiedzialność dłużnika za działania i zaniechania innych osób

Zgodnie z treścią art. 474 k.c. dłużnik ponosi odpowiedzialność, jak za własne działanie, za działania osób, przy pomocy których zobowiązanie wykonuje lub którym wykonanie zobowiązania powierza. Działanie takie musi oczywiście pozostawać w związku z treścią łączącego dłużnika i wierzyciela stosunku zobowiązaniowego, a w tym przypadku pozostaje. Wierzyciela z osobą trzecią nie wiąże żaden stosunek cywilnoprawny.

Cytowany przepis statuuje podstawę odpowiedzialności za cudze czyny, gdy szkoda zostaje wyrządzona przez wskazaną w nim osobę trzecią na skutek naruszenia obowiązków umownych ciążących na dłużniku.

Osoba trzecia, o jakiej mowa w art. 474 k.c., może też samodzielnie dopuścić się naruszenia swoich obowiązków obligacyjnych lub nawet obowiązków powszechnych. Wtedy jednak mamy do czynienia ze zbiegiem odpowiedzialności. Dłużnik odpowiada na zasadzie ryzyka za działania lub zaniechania pomocnika lub podwykonawcy i nie może uwolnić się od odpowiedzialności przez wykazanie braku winy w wyborze (o ile przepis szczególny na to nie przyzwala, a w niniejszym przypadku wyjątek taki nie zachodzi). Działanie to, lub zaniechanie, musi się jednak odbywać za zgodą i wiedzą dłużnika.

Pozwany przewoźnik miał obowiązek umowny wobec powódki dopilnowania, aby towar został załadowany w taki sposób, by nie zagrażało to bezpieczeństwu i prawidłowości przewozu. Czynności załadunkowe powierzył nadawcy, także jemu pozostawił czuwanie nad prawidłowym ich wykonaniem.

Z punktu widzenia art. 474 k.c. bez znaczenia pozostaje okoliczność, w jaki sposób pozwany dłużnik wykonana swój obowiązek, czy osobiście, czy też przy pomocy podmiotów trzecich, a pozwany, aby uwolnić się od odpowiedzialności musiałby wykazać, że nie tylko on nie miał możliwości faktycznej skontrolowania, w jaki sposób nadawca załaduje towar sypki, ale także, iż szkoda powstała na skutek okoliczności, za które osoba, którą się posługuje, nie ponosi odpowiedzialności.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 29 listopada 2016 r., V ACa 943/15

Standard: 21705 (pełna treść orzeczenia)