Przedsiębiorca - pojęcie

Art. 43[1] k.c. desygnat przedsiębiorcy definiował przez kryterium podmiotowe i kryterium funkcjonalne (przedmiotowe). Kryterium podmiotowe wskazywało, że status przedsiębiorcy mogą uzyskać wszystkie podmioty występujące w prawie cywilnym, tj. osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 33[1] § 1 k.c., niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Aby uzyskać status przedsiębiorcy, wspomniane podmioty muszą spełniać kryterium funkcjonalne (przedmiotowe), tj. muszą prowadzić we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Osoby prawne, które mogą prowadzić działalność gospodarczą, to przede wszystkim spółki kapitałowe, czyli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne. Spółki kapitałowe mogą być tworzone nie dla zysku, czyli w celach gospodarczych niemających charakteru zarobkowego (not for profit), kiedy zysk osiągany w wyniku prowadzenia działalności gospodarczej wykorzystywany jest do realizacji celów określonych w umowie albo statucie (np. cele charytatywne, społeczne) oraz mogą być tworzone w innym celu niż gospodarczy, czyli jako organizacje nieosiągające zysku (non profit), stanowiące alternatywę dla innych form organizacyjnoprawnych, np. fundacji. W takich przypadkach, mimo że spółki kapitałowe wpisywane są do rejestru przedsiębiorców, nie powinny być uznawane za przedsiębiorców, jeżeli nie spełniają kryterium funkcjonalnego, tzn. nie prowadzą działalności gospodarczej.

W doktrynie przyjmuje się, że do osób prawnych będących przedsiębiorcami należy zaliczyć spółki europejskie, spółdzielnie, spółdzielnie europejskie, przedsiębiorstwa państwowe, instytuty badawcze, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej, instytucje gospodarki budżetowej (por. Piotr Pinior - Komentarz do art. 43[1] Kodeksu cywilnego).

Warunkiem uzyskania statusu przedsiębiorcy jest spełnienie przez podmioty wymienione w art. 43[1] k.c., kryterium funkcjonalnego, czyli wykonywanie we własnym imieniu działalności gospodarczej lub zawodowej. Wykonywanie działalności gospodarczej może polegać na prowadzeniu przedsiębiorstwa, w rozumieniu art. 55[1] k.c., gdyż przedsiębiorstwo stanowi zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, zatem prowadzenie przedsiębiorstwa jest jednym z możliwych (najczęstszym) sposobów prowadzenia działalności gospodarczej.

Wyrok SN z dnia 21 marca 2019 r., II UK 555/17

Standard: 56894 (pełna treść orzeczenia)