Ugoda pozasądowa (art. 917 k.c.)

Ugoda pozasądowa ma charakter umowy. Istotę ugody określa art. 917 k.c. Jednym z jej elementów jest "czynienie sobie przez strony wzajemnych ustępstw" i między innymi zapewnienie wykonania roszczeń. Jest zasadą, że zawarta przez strony stosunku cywilnoprawnego ugoda pozasądowa wiąże strony, z zastrzeżeniem - stosownie do okoliczności - dopuszczalności uchylenia się od jej skutków prawnych (art. 918, art. 82 - 83, 87 k.c.). Do ugody mają zastosowanie wszystkie przepisy dotyczące czynności prawnych.

W odróżnieniu od ugody sądowej (art. 10, 184 i nast., 223 oraz art. 777 k.p.c.) ugoda pozasądowa nie jest tytułem egzekucyjnym. Wywiera jedynie skutki wynikające z faktu "rzeczy ugodzonej" (res transacta). Czynione sobie przez strony ugody wzajemnie ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego mają na celu wyeliminować niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku, zapewnić wykonanie takich roszczeń albo uchylić istniejący lub mogący powstać spór pomiędzy stronami.

Ustępstwa czynione są przez strony w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego. Ugoda zatem dotyczy stosunku prawnego łączącego strony, przy czym w ramach tego stosunku mogą zostać uregulowane kwestie odnoszące się do poszczególnych roszczeń objętych jego treścią. Należy przy tym założyć, że przedmiotem ugody stają się wszystkie roszczenia wynikające z danego stosunku prawnego - tego, który został ugodą objęty (zob. wyrok SN z dnia 26 czerwca 2008 r., II CSK 98/08).

Zrzeczenie się roszczenia w ramach ugody jest oświadczeniem woli, zgodnie z którym powód rezygnuje z danego roszczenia i uprawnia pozwanego do postawienia zarzutu, że roszczenie powoda w takim zakresie w jakim się go zrzekł wygasło, tzn. przestało istnieć.

Wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2018 r., II CSK 375/17

Standard: 44574 (pełna treść orzeczenia)

Ugoda pozasądowa, zwana również niekiedy nieprecyzyjnie ugodami prawa materialnego, nie ma w języku prawniczym jednoznacznej konotacji, obejmuje bowiem nie tylko umowę ugody unormowaną w art. 917 i 918 k.c., ale także inne umowy prawa prywatnego o charakterze nowacyjnym, nie wyłączając ugód pozaprawnych, np. pojednań, porozumień honorowych, kompromisów grzecznościowych lub sojuszy. W związku z tym w kodeksie postępowania cywilnego trafnie posłużono się szeroką i daleką od jednoznacznego określenia formułą "pozasądowy sposób rozwiązania sporu" (art. 187 § 1 pkt 3). Nawiasem mówiąc, pojęcie "ugoda pozasądowa" pojawia się w aktach normatywnych bardzo rzadko i niemal wyłącznie w aktach najniższego rzędu, w których konsekwencja językowa i terminologiczna jest umiarkowanie nasilona.

Uchwała SN z dnia 23 lutego 2018 r., III CZP 88/17

Standard: 29230 (pełna treść orzeczenia)