Pośrednictwo - reguły intertemporalne

Podstawową regułę intertemporalną dla oceny stosunku prawnego, powstałego pod rządami uchylonego przepisu, mającego zastosowanie dla tego stosunku, wyznacza nie art. 316 § 1 K.p.c.(stanowiący jedną z regulacji przebiegu procesu sądowego), lecz art. 3 k.c., zgodnie z którym ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. Reguła ta podlega ekstrapolacji w stosunku do wszystkich regulacji cywilnego prawa materialnego, za które należy uznać również ówcześnie obowiązujące przepisy typizujące umowę w zakresie czynności związanych z obrotem nieruchomościami. Wyjaśnienia wymaga, iż wyrażona w art. 316 § 1 k.p.c. zasada aktualności orzeczenia sądowego, istotnie nakazuje oceniać sprawę, mając na uwadze stan sprawy, czyli istniejące okoliczności faktyczne i stan prawny obowiązujący na dzień zamknięcia rozprawy. Zasada ta nie pozostaje w żadnym razie w sprzeczności z zawartą w art. 3 K.c. regułą lex retro non agit, gdyż zważyć należy, że ww. pojęcie „stanu prawnego” dotyczy również przepisów derogowanych, w sensie retrospektywnym tj. na użytek oceny stosunku prawnego powstałego pod rządami uchylonych już przepisów prawa materialnego, zgodnie z zasadą, iż ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba, że wynika to z jej brzmienia (wskazane jest więc wprost za pomocną przepisów przejściowych) lub celu (a więc pomimo braku przepisów przejściowych, jej moc wsteczną daje się wyinterpretować w drodze zabiegów przede wszystkim wykładni celowościowej).

Powyższy pogląd znajduje potwierdzenie w ugruntowanym orzecznictwie sądowym. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 24 lutego 1998 r. I CKN 504/97, według reguł prawa międzyczasowego co do stosowania prawa materialnego, do czynności prawnych i innych zdarzeń stosuje się prawo obowiązujące w chwili dokonania czynności lub powstania zdarzeń prowadzących do określonych stosunków prawnych.

Podnieść należy, że ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (Dz. U. z dnia 23 lipca 2013 r. nr 829), w art. 8 uchyliła zarówno przepis art. 179 u.g.n. jak i art. 180 ust. 1-2 oraz 3a-7 z dniem 23 sierpnia 2013 r., nie zawierając w tym zakresie żadnych przepisów przejściowych dla ww. wymienionych regulacji. Brak jest również podstaw, aby z treści wyżej wymienionych przepisów uchylających, wyprowadzić wniosek o wstecznej mocy tych regulacji.

Wyrok SA w Szczecinie z dnia 24 lipca 2014 r., I ACa 278/14

Standard: 8628 (pełna treść orzeczenia)