Opłaty od roszczeń wynikających z czynności bankowej (art. 13a u.k.s.c.)

Artykuł 13a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1125) znajduje zastosowanie do dochodzonych przez konsumentów roszczeń wynikających z czynności bankowych (art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 2324).

Konstrukcja przepisu art. 13a u.k.s.c., w którym przewidziano pobieranie na odrębnych zasadach opłaty sądowej od określonej kategorii roszczeń, dochodzonych przez ograniczony krąg uprawnionych podmiotów, wskazuje wyraźnie na szczególny charakter tej regulacji, co nie daje podstaw do dokonywania rozszerzającej wykładni tego przepisu. Nakazuje to także, aby zasadnicze znaczenie przypisać wykładni językowej. 

Art. 13a u.k.s.c. nie precyzuje pojęcia czynności bankowej, jednakże nie ma żadnych istotnych argumentów pozwalających przyjąć, że celem tej regulacji było odejście od rozumienia pojęcia czynności bankowej zgodnie z regułami wynikającymi z przepisów Prawa bankowego. Przepisy Prawa bankowego nie uległy w tym zakresie zmianie po wejściu w życie art. 13a u.k.s.c. Z tego względu należy przyjąć, że przy dokonywaniu wykładni tego przepisu pozostaje aktualne stanowisko dotyczące rozumienia pojęcia czynności bankowej, prezentowane dotychczas w judykaturze i doktrynie. W tym zakresie przeważa zdecydowanie pogląd, że czynnościami bankowymi w rozumieniu przepisów ustawy Prawo bankowe są czynności wymienione w art. 5 ust. 1 i 2 tej ustawy. Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym zagadnienie prawne podziela to stanowisko.

Uchwała SN z dnia 16 listopada 2022 r., III CZP 116/22

Standard: 64534 (pełna treść orzeczenia)

Od powoda będącego konsumentem, dochodzącego w jednym pozwie kilku roszczeń wynikających z czynności bankowych, pobiera się na podstawie art. 13a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 755 z późn. zm.) jedną opłatę stałą, jeżeli wartość przedmiotu sporu dla tych roszczeń, ustalona na podstawie art. 21 k.p.c., przewyższa kwotę 20 000 zł.

Wprowadzenie do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych art. 13a miało na celu wzmocnienie pozycji konsumentów i osób fizycznych prowadzących gospodarstwa rodzinne w relacjach z bankami, w przypadku dochodzenia roszczeń wynikających z czynności bankowych, poprzez korzystniejsze dla nich uregulowanie sposobu pobierania opłat sądowych. W relacji do innych przepisów określających wysokość opłat sądowych art. 13a u.k.s.c. jest przepisem o charakterze szczególnym. Odrębność tej regulacji dotyczy wybranych podmiotów oraz rodzaju roszczeń, do których art. 13 a u.k.s.c. ma zastosowanie, a także pobierania opłaty stałej w przypadku przekroczenia progu 20 000 zł przy ustaleniu wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia.

Treść art. 13a u.k.s.c. nie wskazuje, aby modyfikował on inne zasady dotyczące pobierania opłat sądowych, w tym dotyczące zasad pobierania opłat sądowych w przypadku dochodzenia w jednym pozwie kilku roszczeń.

W przypadku wytoczenia pozwu obejmującego kilka roszczeń wynikających z czynności bankowych należy mieć na uwadze w szczególności art. 21 k.p.c. Przepis ten stanowi, że w sytuacji, w której powód w jednym pozwie dochodzi kilku roszczeń majątkowych dla ustalenia wysokości opłaty sądowej zlicza się ich wartość. Regulacja zawarta w art. 13a u.k.s.c. nie zmienia tej zasady, co oznacza, że zależnie od wysokości przedmiotu sporu dla poszczególnych roszczeń ich zliczenie może spowodować zmianę charakteru należnej opłaty. Jeżeli wartość przedmiotu sporu roszczeń wynikających z czynnościami bankowych po ich zliczeniu nie przekracza progu 20 000 zł., pozew podlega odpowiedniej opłacie stałej. Natomiast w przypadku przekroczenia progu 20 000 zł. powinna być pobrana opłata stała w wysokości 1000 zł. Jeżeli w sprawie, o której mowa w art. 13a u.k.s.c. ma zastosowanie art. 21 k.p.c. i każde z roszczeń dochodzonych w jednym pozwie ma wartość przedmiotu sporu przekraczającą 20 000 zł., to nie budzi wątpliwości, że zliczenie ich wartości uzasadnia pobranie opłaty stałej w wysokości 1000 zł. W praktyce oznacza to, że art. 13a u.k.s.c. ogranicza wówczas wysokość jednej należnej opłaty poprzez przekształcenie jej w opłatę stałą w wysokości 1000 zł, zamiast pobierania opłaty stosunkowej na ogólnych zasdach.

Uchwała SN z dnia 28 stycznia 2022 r., III CZP 38/22

Standard: 64442 (pełna treść orzeczenia)