Służebność drogi koniecznej w przypadku użytkowania wieczystego
Służebność drogi koniecznej, służebność przechodu i przejazdu (art. 145 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
O dopuszczalności ustanowienia służebności drogi koniecznej nie na nieruchomości, lecz na użytkowaniu wieczystym Sąd Najwyższy wypowiedział się m.in. w postanowieniu z 15 października 2008 r., I CSK 135/08, a w uchwale (7) z 16 maja 2017 r., III CZP 101/16 zajął stanowisko, że na prawie użytkowania wieczystego może być też ustanowiona służebność przesyłu. W tej samej uchwale Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że użytkownik wieczysty nie może jednak skutecznie żądać ustanowienia służebności, jeżeli urządzenia przesyłowe - zainstalowane przez przedsiębiorstwo państwowe w okresie obowiązywania zasady jednolitej własności państwowej - znajdowały się na nieruchomości Skarbu Państwa przed jej oddaniem w użytkowanie wieczyste.
Z powyższego wynika, że jeżeli tytuł prawny do korzystania z urządzeń przesyłowych posadowionych na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste nie został uregulowany do czasu powstania tego prawa, a jego regulowanie następuje później, to następuje to przez obciążenie służebnością nieruchomości, nie zaś użytkowania wieczystego.
Użytkownik wieczysty, który z mocy prawa lub na podstawie umowy z właścicielem i konstytutywnego wpisu do księgi wieczystej nabył to prawo na nieruchomości o określonych właściwościach fizycznych i z istniejącym ograniczeniem w zakresie możliwości korzystania z niej, musi liczyć się z trwałym znoszeniem stanu ukształtowanego położeniem zainstalowanych urządzeń. Te istniejące w chwili powstania użytkowania wieczystego ograniczenia i obciążenia dotyczą prawa własności nieruchomości i wpływają na zakres uprawnień do nieruchomości, jakie powstały na rzecz użytkownika wieczystego.
Postanowienie SN z dnia 7 lipca 2017 roku o sygnaturze akt V CSK 598/16
Standard: 8427 (pełna treść orzeczenia)
Sąd nie jest związany żądaniem wnioskodawcy ustanowienia służebności drogi koniecznej na nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, jeżeli uczestnik postępowania wniósł o ustanowienie tej służebności na prawie użytkowania wieczystego.
Służebność drogi koniecznej w modelu ustawowym obciąża nieruchomość lecz jej wykonywanie dotyczy gruntu, który w razie oddania go w wieczyste użytkowanie pozostaje w wyłącznym korzystaniu i dyspozycji użytkownika wieczystego, a w rezultacie to on a nie właściciel nieruchomości ponosi wszelkie ograniczenia w korzystaniu z gruntu. Wynagrodzenie za korzystanie ma na celu rekompensatę tych ograniczeń i brak uzasadnienia do przyznania wynagrodzenia właścicielowi, chyba że w umowie o ustanowienie użytkowania wieczystego strony uregulowały wzajemne stosunki w tym zakresie. Uprawnienia właściciela nie doznają uszczuplenia skoro z jednej strony służebność nie obciąża nieruchomości i wygasa z wygaśnięciem użytkowania wieczystego (art. 241 k.c.), a z drugiej strony nie doznaje on ograniczenia w korzystaniu z gruntu. W rezultacie przyjąć trzeba, że nie można ustanowić służebności drogi koniecznej na nieruchomości obciążonej prawem użytkowania wieczystego nawet za zgodą właściciela, chyba że odmiennie postanowiły strony umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.
Wieczysty użytkownik nieruchomości jest zainteresowanym i powinien brać udział w postępowaniu o ustanowienie drogi koniecznej, także wtedy, gdy wniosek nie dotyczy jego prawa (art. 510 § 1 i 2 k.p.c.). Prawnorzeczowy charakter wieczystego użytkowania uzasadnia stosowanie w sprawach o ustanowienie drogi koniecznej do użytkownika wieczystego przez analogię art. 626 § 1 k.p.c., bo wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na zakres wykonywania uprawnień wynikających z jego prawa. Uprawnienia procesowe użytkownika wieczystego, w tym prawo zgłoszenia wniosków, są równoważne uprawnieniom uczestnika -właściciela nieruchomości i limitowane jedynie treścią przysługującego mu prawa. Uzasadnia to dopuszczalność złożenia przez niego wniosku o obciążenie służebnością prawa wieczystego użytkowania, a w razie złożenia brak związania sądu wnioskiem o ustanowienie służebności drogi koniecznej na nieruchomości.
Uchwała SN z dnia 29 czerwca 2016 r., III CZP 31/16
Standard: 47597 (pełna treść orzeczenia)