Zastosowanie per analogiam przepisów o służebności gruntowej i drogi koniecznej (art. 305[4] k.c.)

Zgodnie z art. 305[4] k.c., do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. W orzecznictwie wyjaśniono, że sąd nie jest związany żądaniem wniosku co do przeprowadzenia trasy drogi koniecznej (por. postanowienia SN z dnia 21 maja 1968 r., II CRN 190/67; z dnia 11 marca 1970 r., III CRN 36/70; z dnia 12 października 2011 r., II CSK 94/11.).

Wydaje się, że na tej podstawie można by ustalić inny niż dotychczasowy przebieg urządzenia przesyłowego, jednak odpowiednie stosowanie przepisów o służebnościach gruntowych może dotyczyć kwestii nie unormowanych w art. 305[1] - 3054 k.c. oraz wymaga uwzględnienia specyfiki służebności przesyłu, wobec czego nie wszystkie unormowania lub wykładnia przepisów dotyczących służebności drogi koniecznej mogą mieć zastosowanie do tej służebności.

Brzmienie art. 305[1] k.c. wskazuje, że obciążeniu służebnością podlega nieruchomość, na której są posadowione urządzenia przesyłowe. Jeżeli urządzenia te już istnieją, to można przyjąć domniemanie faktyczne konieczności ich funkcjonowania w miejscu położenia i w takim wypadku ocenie sądu podlega tylko to, czy bez ustanowienia służebności możliwe jest właściwe korzystanie z tych urządzeń przez przedsiębiorcę przesyłowego, ewentualnie jak należy ocenić zakres koniecznego właściwego korzystania, któremu odpowiada zakres ograniczonego korzystania z nieruchomości przez właściciela.

W konsekwencji sąd nie ma kompetencji do badania, czy inny przebieg urządzenia przesyłowego na gruncie prowadziłby do mniejszego ograniczenia wykonywania prawa własności albo w ogóle to ograniczenie wyłączał w wyniku uznania, że powinny być one posadowione na innej nieruchomości; sąd nie jest więc uprawniony do nakazania przeniesienia urządzeń przesyłowych lub oddalenia wniosku o ustanowenie służebności z tej przyczyny (por. postanowienia SN z dnia 20 kwietnia 2016 r., V CSK 510/15 i z dnia 29 września 2016 r., V CSK 2/16).

Uchwała SN z dnia 26 lipca 2017 r., III CZP 28/17

Standard: 47000 (pełna treść orzeczenia)

Trafnie Sądy meriti, z powołaniem się na orzecznictwo Sądu Najwyższego ustalone na gruncie prawa rzeczowego (orzeczenie Sądu Najwyższego z 31 grudnia 1962 r., II CR 1006/62, OSPiKA 1964, poz. 91) i podtrzymane w okresie obowiązywania kodeksu cywilnego (uchwały Sądu Najwyższego z 3 czerwca 1965 r., III CO 34/65, OSNC 1966, nr 7 - 8, poz. 109 oraz z 30 sierpnia 1991 r., III CZP 73/91, OSNCP 1992, nr 4, poz. 53) przyjęły, że dopuszczalne jest uregulowanie między współwłaścicielami nieruchomości kwestii zapewnienia jednej z nich dostępu do sieci przesyłowych po drugiej nieruchomości przez zastosowanie per analogiam przepisów o służebności gruntowej drogi koniecznej. Pogląd ten nie budził i nie budzi większych wątpliwości, gdyż nie wiąże się z odstąpieniem od ustawowej konstrukcji służebności gruntowej. W tej sytuacji, gdy chodzi o wytyczenie przebiegu służebności w niniejszej sprawie, oczywiście należało też odwołać się do reguły ustalonej w art. 145 § 2 zdanie drugie k.p.c., co trafnie uczyniły Sądy obu instancji.

Postanowienie SN z dnia 7 lipca 2017 roku o sygnaturze akt V CSK 598/16

Standard: 8424 (pełna treść orzeczenia)