Umyślnie lub rażąco niedbałe naruszenie przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia jako podstawa odmowy świadczeń z ustawy wypadkowej
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracownika (art. 211 k.p.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Ewentualne udowodnione naruszenia przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa, jest jedynie negatywną przesłanką uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego związanych z wypadkiem przy pracy (postanowienie SN z 20 września 2012 r., I PK 93/12), nie zmieniając kwalifikacji zdarzenia jako wypadku.
W orzecznictwie przyjmuje się, że nie pozbawia cechy wypadku przy pracy (istnienia jego zewnętrznej przyczyny) zawinione naruszenie przez poszkodowanego pracownika zasad bezpiecznej pracy (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 28 marca 2000 r., II UKN 429/99). W rozpoznawanej sprawie nie mamy jednak do czynienia z naruszeniem przez A.C.
Wyrok SN z dnia 6 września 2017 r., I UK 374/16
Standard: 13685 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z treścią przepisu art. 21 ust. 1 ustawy wypadkowej, świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadków, o których mowa w art. 3, było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Kierując się wynikami postępowania dowodowego przeprowadzonego w sprawie, a w szczególności wnioskami powołanych opinii biegłych, oraz treścią cytowanego przepisu Sąd I instancji ustalił, że wyłączną przyczyną wypadku przy pracy jakiemu uległ M. S. w dniu(...)r. było udowodnione naruszenie przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, jakimi w niniejszej sprawie są przepisy ustawy prawo o ruchu drogowym, wskutek rażącego niedbalstwa.
Naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia to też naruszenie przepisów o ruchu drogowym. Brak zachowania szczególnej ostrożności w ruchu drogowym może być uznany za rażące niedbalstwo w rozumieniu art. 21 ust. 1 ustawy. Świadczenia nie przysługują tylko wtedy, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane przez ubezpieczonego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego, wyjaśniono, iż określenie „naruszenie przepisów spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa” wskazuje, iż zamiar w przypadku winy umyślnej lub możliwość i obowiązek przewidywania w przypadku winy nieumyślnej dotyczą naruszenia przepisów, a nie skutków zdarzenia, zaś zakwalifikowanie zawinienia jako zwykłego czy też rażącego niedbalstwa uzależnione jest od okoliczności faktycznych (tak w wyrokach z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 687/98, OSNAPiUS 2000 nr 17, poz. 658 i z dnia 15 listopada 2000 r., II UKN 43/00, OSNAPiUS 2002 nr 11, poz. 273); po drugie - nieprawidłowa technika jazdy samochodem i nienależyta obserwacja drogi, wynikające z nieprzestrzegania przepisów ruchu drogowego, będące wyłączną przyczyną wypadku drogowego mającego charakter wypadku przy pracy, mogą być ocenione jako naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego wskutek rażącego niedbalstwa i stanowić podstawę wyłączenia prawa ubezpieczonego do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego (art. 21 ust. 1 ustawy wypadkowej - por. wyrok z dnia 4 grudnia 2008 r., II UK 106/08, OSNP 2010 nr 11-12, poz. 143).
W świetle przeprowadzonych dowodów należy stwierdzić, że wyłączną przyczyną wypadku był błąd wnioskodawcy polegający na nienależytej obserwacji drogi i niezachowanie bezpiecznego odstępu od pojazdu poprzedzającego nie podjęcie skutecznego manewru zatrzymania, wskutek nienależytej obserwacji i nie zachowania ostrożności.
Zachowanie skarżącego nosi postać rażącego niedbalstwa. Kierując motocyklem w określonych warunkach drogowych, prowadzone roboty drogowe, natężenie ruchu, poruszanie się samochodów w tzw. korku jeden za drugim wymuszało zachowanie szczególnej obserwacji drogi i ostrożności. Warunki te narzucały zachowanie bezpiecznej odległości. Pokrzywdzony jako kierowca zawodowy powinien mieć świadomość, iż niezachowanie powyższych zasad może doprowadzić do naruszenia przepisów ruchu drogowego a tym samym rodzić skutki ich naruszenia.
Wyrok SO w Lublinie z dnia 7 czerwca 2017 r., VIII Ua 91/16
Standard: 8380 (pełna treść orzeczenia)
W orzecznictwie sądowym przyjmuje się w sposób zgodny, że rażące niedbalstwo jest zachowaniem graniczącym z umyślnością, ale zarazem takim, które nie daje podstaw do przypisania pracownikowi zamiaru skierowanego na popełnienie czynu. Stanowisko Sądu Najwyższego w tej mierze ukształtowało się pod wpływem wyroku z dnia 6 sierpnia 1976 r., III PRN 19/76 (OSNCP 1977 nr 3, poz. 55). Przyjęto w nim, że przez działanie z rażącym niedbalstwem należy rozumieć między innymi sytuacje, w których poszkodowany pracownik zdaje sobie sprawę z grożącego mu niebezpieczeństwa, gdyż zwykle ono występuje w danych okolicznościach faktycznych, tak że każdy człowiek o przeciętnej przezorności ocenia je jako ewidentne - a mimo to, z naruszeniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, naraża się na to niebezpieczeństwo, ignorując następstwa własnego zachowania się.
Niedbalstwo pracownika jako wyłączna przyczyna wypadku przy pracy wyłącza prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego tylko wtedy, gdy miało charakter rażący, a więc graniczyło z umyślnością (tak między innymi w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1999 r., II UKN 221/99 (OSNAPiUS 2001 nr 6, poz. 205). Stanowisko to, utrwalone na gruncie poprzedniej ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.), zachowało aktualność, mimo że po zmianie stanu prawnego uprawnionemu przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego, określone w odrębnych przepisach, przy czym z uwagi na taki ich charakter wypłacane są one z osobnego funduszu wypadkowego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (art. 237[1] § 1 k.p., obowiązującego od dnia 1 stycznia 2003 r., a więc podobnie jak nowa ustawa wypadkowa).
Wnioskodawca był zawodowym kierowcą, od którego wymaga się w związku z tym zwiększonego profesjonalizmu. Z okoliczności zdarzenia i poczynionych ustaleń wynika, że jedyną przyczyną wypadku było zjechanie przez wnioskodawcę - bez jakiejkolwiek przyczyny - na przeciwległy pas ruchu, a fakt, że nie doszło do czołowego zderzenia pojazdów, był wynikiem zachowania kierującego samochodem MAN z naczepą, który zjechał częściowo z jezdni, a hamując, doprowadził do zatrzymania pojazdu. Manewru wnioskodawcy nie usprawiedliwiały żadne ujawnione okoliczności, w tym warunki pogodowe, co niewątpliwie wynika z opinii biegłego z zakresu badań wypadków drogowych i identyfikacji pojazdów, dopuszczonej dla potrzeb postępowania karnego. W tej sytuacji jedyną przyczyną wypadku była nieprawidłowa technika jazdy wnioskodawcy i nienależyta obserwacja drogi, to zaś pozwala na stwierdzenie, że zachowanie to było wynikiem rażącego niedbalstwa wnioskodawcy (por. wyrok z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 687/98, OSNAPiUS 2000 nr 17, poz. 658, w którym Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli wyłączną przyczyną wypadku drogowego pracownika kierującego pojazdem była nieznajomość przepisów ruchu drogowego, to zachowanie pracownika stanowi rażące niedbalstwo i jest podstawą wyłączenia prawa do świadczeń).
Wyrok SN z dnia 4 grudnia 2008 r., II UK 106/08
Standard: 20167 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 20173 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 20174
Standard: 20168 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 20169 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 20170 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 20172 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 20171 (pełna treść orzeczenia)