Samorząd terytorialny jako organ założycielski publicznych zakładów opieki zdrowotnej

Po pierwsze - organ założycielski (co zrozumiałe) niejako ze swej natury uprawniony i zobowiązany jest do wykonywania określonych zadań i kompetencji z tym związanych. Niezależnie od już wymienionych będą to nie tylko kompetencje nadzorcze i kontrolne, ale także kompetencje związane z decydowaniem o bycie prawnym podmiotów, w stosunku do których jest organem założycielskim. Ma w tym względzie różne możliwości. Jeżeli dokona wyboru jednej z nich (np. likwidacja s.p.z.o.z.), ponosi wszelkie negatywne i pozytywne konsekwencje takiego działania. Skoro bowiem jako organ założycielski wyposażony został w konkretne instrumenty i środki umożliwiające kontrolę ich działalności, to i likwidacja zakładu oraz wszelkie związane z tym obciążenia (zobowiązania) na nim spoczywają. Gdyby tego rodzaju, przewidziane prawem środki były niewystarczające i uniemożliwiałyby wykonywanie zadań organu założycielskiego, to wnioskodawcy powinni kwestionować zgodność z Konstytucją tych przepisów, które je kreują, a nie przepisu, który co do jego istoty jest z punktu widzenia wskazanego wzorca neutralny.

Po drugie - organy jednostek samorządu terytorialnego stały się organami założycielskimi samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w wyniku zmian systemowych. Te rozwiązania systemowe nie zostały jednak zaskarżone w niniejszej sprawie. Trybunał Konstytucyjny - jak już wskazano - jest związany granicami wniosków i nie ma prawnych możliwości wyjścia poza granice zaskarżenia. W tym kontekście należy też przypomnieć, że jednostki samorządu terytorialnego są bezpośrednimi adresatami art. 68 ust. 2 Konstytucji. Mówi się w nim o "władzach publicznych" przez które przede wszystkim należy rozumieć organy państwa i organy samorządu terytorialnego. Z tego faktu wynikają dla jednostek samorządu terytorialnego określone konsekwencje w zakresie ochrony zdrowia. Szczegółowy zakres pojęcia "władza publiczna" można zdekodować przez analizę nałożonych na "władze publiczne" określonych obowiązków. I w tym zakresie ustawodawstwo samorządowe nie pozostawia żadnych wątpliwości.

Po trzecie - ewentualne negatywne od strony finansowej funkcjonowanie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego mogło być następstwem nie tylko niewłaściwej dystrybucji środków publicznych przeznaczonych na realizowanie zadań z zakresu opieki zdrowotnej, ale także błędnej polityki zdrowotnej konkretnego s.p.z.o.z. oraz złym systemem organizacyjnym związanym z zarządzaniem środkami finansowymi. Nie ma to jednak związku z treścią art. 167 ust. 1 Konstytucji.

Po czwarte - zadłużenie likwidowanych zakładów opieki zdrowotnej należy postrzegać nie tylko jako konsekwencję własnych błędów czy niegospodarności, ale i przez pryzmat rozwiązań systemowych związanych z niedofinansowaniem sektora opieki zdrowotnej w Polsce. Może to mieć często i ma wpływ na zakres zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w płaszczyźnie ich ewentualnych dodatkowych obciążeń, ale jednostki samorządu terytorialnego są elementem tego systemu i dopóki nie zostaną zmienione, czy zakwestionowane przepisy tworzące taki normatywny układ odniesienia, ponoszą wszelkie konsekwencje okoliczności, że są organami założycielskimi, a to oznacza, że dotyczą ich następstwa likwidacji samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Stąd też sam fakt zadłużenia konkretnego s.p.z.o.z., nie musi się wiązać z "oczekiwaniem" przez jednostkę samorządową na środki z budżetu państwa na pokrycie związanych z tym zobowiązań.

Wyrok TK z dnia 12 października 2004 r., K 31/02, OTK-A 2004/9/91, Dz.U.2004/231/2328

Standard: 95 (pełna treść orzeczenia)