Zakres podmiotowy równości wobec prawa

Ponieważ ustrojodawca wskazując zakresy podmiotowe poszczególnych konstytucyjnych wolności, praw i obowiązków posługuje się różnymi określeniami, np. "człowiek" (art. 31 ust. 1), "każdy" (art. 31 ust. 2, art. 38, art. 41, art. 42 ust. 2 i 3, art. 45, art. 47, art. 51 ust. 3, art. 52 ust. 1 i 2), "wszyscy" (art. 32 ust. 1), "nikt" (art. 32 ust. 2, art. 39, art. 40), "obywatel polski" (art. 52 ust. 4, art. 62), "obywatel" (art. 67, art. 68 ust. 2), "cudzoziemiec" (art. 56), "rodzice" (art. 48 ust. 1, art. 70 ust. 3), "rodzina" (art. 71 ust. 1), "matka" (art. 71 ust. 2), "dziecko" (art. 72 ust. 2), "konsumenci, użytkownicy i najemcy" (art. 76), przyjąć należy, że nadaje tym określeniom różne znaczenia, odpowiednio do istoty wolności i praw, których dotyczą. Zgodnie bowiem z przyjmowanymi powszechnie regułami wykładni "bez uzasadnionych powodów nie powinno się przypisywać różnym terminom tego samego znaczenia" (J. Wróblewski, Rozumienie prawa i jego wykładnia, Kraków 1990, s. 79.)

Z użytych przez ustrojodawcę określeń odnoszących się do zakresu podmiotowego konstytucyjnych wolności, praw i obowiązków najszerszy zakres mają niewątpliwie takie określenia jak "wszyscy" (w użyciu rzecz. "ogół osób" - Słownik języka polskiego, Warszawa 1984, t. III, s. 776), "nikt" ("żaden człowiek, żadna osoba" - Słownik języka polskiego, Warszawa 1984, t. II, s. 379) i "każdy" (w użyciu rzeczowym "każdy poszczególny człowiek" - Słownik języka polskiego, Warszawa 1984, t. I, s. 906). Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w obecnym składzie, skoro ustrojodawca użył w nowej Konstytucji RP, w odniesieniu do zakresu podmiotowego zasady równości, określeń "wszyscy" i "nikt" ,a nie innych stosowanych w tekście konstytucji określeń (np. "obywatel" ,"człowiek"), nie można twierdzić, jak to miało miejsce pod rządami art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych, że zasada ta stosuje się dzisiaj jedynie do obywateli. Przyjąć raczej należy, że zakres podmiotowy zasady równości rozciągnięty został w art. 32 na "ogół osób" ,objął więc tak osoby fizyczne jak i prawne.

Kwestia zakresu podmiotowego zasady równości wyrażonej w art. 32 nabiera szczególnego znaczenia przy orzekaniu w sprawach skarg konstytucyjnych. Z jednej strony bowiem termin "każdy" użyty w art. 79 ust. 1 nie budzi wątpliwości w tym sensie, że obejmuje on nie tylko osoby fizyczne, ale także osoby prawne. Gdyby teraz - z drugiej strony przyjąć, że podmioty korzystające z legitymacji do wszczęcia postępowania na skutek skargi konstytucyjnej należy traktować inaczej w zakresie równości wobec prawa, to takie rozumienie omawianej zasady mogłoby budzić poważne wątpliwości.

Wyrok TK z dnia 24 lutego 1999 r., SK 4/98

Standard: 1089 (pełna treść orzeczenia)