Doręczenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę; teoria doręczenia (art. 61 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.)

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 k.p. jest skutkiem złożonego pracownikowi przez pracodawcę jednostronnego oświadczenia woli. Dopóki zatem oświadczenie nie zostanie (skutecznie) złożone, dopóty stosunek pracy trwa (por. wyrok SN z dnia 7 grudnia 2012 r., II PK 120/12).

Przepisy Kodeksu pracy nie regulują kwestii, w jakim momencie w trwającym stosunku pracy następuje złożenie oświadczenia woli drugiej stronie. Zgodnie zatem z art. 61 § 1 k.c., który ma zastosowanie do stosunków pracy na podstawie art. 300 k.p., oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W zakresie składania (skuteczności) oświadczeń woli ustawodawca przyjął teorię doręczenia.

O złożeniu oświadczenia woli decyduje zatem chwila jego dojścia do wiadomości adresata, a nie chwila wyrażenia na zewnątrz przejawu woli (teoria oświadczenia), wysłania oświadczenia woli (teoria wysłania) lub zapoznania się z nim (teoria zapoznania się). Dlatego domniemywa się, że adresat zapoznał się z treścią oświadczenia woli, gdy doszło ono do niego w taki sposób, że powzięcie o nim wiadomości stało się możliwe.

W odniesieniu do oświadczenia woli na piśmie (a taką formę w myśl art. 30 § 3 k.p. musi wszak mieć oświadczenie każdej ze stron zarówno o wypowiedzeniu, jak i rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia) chwila złożenia oświadczenia pokrywa się z momentem prawidłowego doręczenia pisma zawierającego oświadczenie woli adresatowi. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zgodnie przyjmuje się, że z art. 61 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. wynika, iż oświadczenie woli pracodawcy o rozwiązaniu z pracownikiem umowy o pracę wywiera skutek prawny w momencie, w którym adresat tego oświadczenia woli (pracownik) mógł realnie zapoznać się z jego treścią.

Przy ocenie, czy oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę zostało złożone pracownikowi, a więc czy miał on realną możliwość zapoznania się z jego treścią, należy posiłkować się regulacją doręczeń zawartą w przepisach procesowych; w szczególności dotyczy to tych wypadków, w których doręczenie następuje przez pocztę.

W przypadku przesyłania pism pocztą dominuje pogląd, że możliwość zapoznania się z pismem zachodzi wtedy, gdy pismo zostanie faktycznie przekazane adresatowi, a w przypadku awizowania - wtedy gdy adresat ma realną możliwość udania się na pocztę, co przyjmuje się aż do upływu terminu po drugim awizowaniu.

W rozumieniu art. 61 § 1 k.c. możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia przez adresata nie może, z jednej strony, być utożsamiana z rzeczywistym zapoznaniem się przez niego z tym oświadczeniem (faktem zapoznania się), co oznacza, że skuteczne złożeniu oświadczenia woli następuje także w sytuacji, w której co prawda adresat oświadczenia woli nie zna jego treści, ale miał realną możliwość zapoznania się z nią, gdyż doszła ona do niego w taki sposób, że mógł się z nią zapoznać. Z drugiej jednak strony, realna możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia woli nie może być pojmowana abstrakcyjnie, powinna być oceniana z uwzględnieniem okoliczności danego wypadku.

Otrzymanie awiza (zapoznanie się z nim) nie jest równoznaczne z dojściem do adresata oświadczenia woli w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią. Możliwość taka powstaje dopiero wówczas, gdy adresat oświadczenia w zwykłym biegu zdarzeń uzyskał realną możliwość zapoznania się z treścią awizowanej przesyłki pocztowej, co wymaga udania się na pocztę.

W sytuacji, gdy pracownik, mając realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia woli, z własnej woli, celowo nie podejmuje przesyłki zawierającej to oświadczenie, należy uznać, iż zostało mu ono skutecznie złożone. Taką możliwość ma pracownik, któremu pismo rozwiązujące umowę o pracę wysłano listem poleconym, jeśli nie wystąpiły okoliczności uniemożliwiające mu odebranie przesyłki w urzędzie pocztowym, np. brak awiza w skrzynce pocztowej bądź dłuższa nieobecność pracownika pod wskazanym pracodawcy adresem czy też inne, niezależne od pracownika przeszkody w podjęciu przesyłki.

Wyrok SN z dnia 12 lipca 2023 r., II PSKP 112/21

Standard: 74472 (pełna treść orzeczenia)

W stosunkach między pracownikiem i pracodawcą do złożenia oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę art. 61 § 1 zdanie pierwsze k.c. ma zastosowanie w związku z art. 300 k.p. (por. wyroki SN: z dnia 19 października 1976 r., I PR 125/76, niepubl. oraz z dnia 12 lutego 2012 r., II PK 204/09).

Oświadczenie woli, które ma być złożone pracodawcy, jest więc złożone z chwilą, gdy doszło do niego w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią.

Oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę wywiera skutek prawny w chwili, w której jego adresat mógł realnie zapoznać się z jego treścią

Wyrok SN z dnia 21 sierpnia 2019 r., III UK 210/18

Standard: 61691 (pełna treść orzeczenia)