Pojęcie "chociażby nie poniósł żadnej szkody" w rozumieniu art 481 k.c.
Odsetki za opóźnienie dłużnika ze spełnieniem świadczenia (art. 481 k.c.)
Żądanie powoda znajduje swoje oparcie w brzmieniu art. 481 § 1 k.c. zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Z brzmienia art. 481 § 1 k.c. wynika, że ustawowy obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie dotyczy wyłącznie długu pieniężnego, a więc takiej sytuacji, gdy przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna (por. wyrok SN z dnia 5 lipca 2001 r., II CKN 1101/00, LEX nr 551098).
Jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego dochodząc odsetek za opóźnienie, nie musi wykazywać swej szkody. Dlatego słowa „chociażby nie poniósł żadnej szkody" zawarte w art. 481 § 1 k.c. należy interpretować jako zwolnienie wierzyciela z obowiązku dowodzenia faktu zaistnienia szkody i jej wysokości przy domaganiu się świadczenia odsetek za opóźnienie od dłużnika (wyrok SN z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 393/07, LEX nr 391841). Dłużnik nie może również uwolnić się od odpowiedzialności, wykazując, że nie ponosi odpowiedzialności za okoliczności, które spowodowały opóźnienie. W przypadku obowiązku zapłaty odsetek mamy do czynienia z bardzo surowym reżimem odpowiedzialności (tzw. odpowiedzialność absolutna, za sam skutek), ponieważ dłużnik nie może się od niej uwolnić ani przez ekskulpację, ani przez powołanie się na okoliczności egzoneracyjne (por. W. Popiołek (w:) Kodeks..., s. 66 i cyt. tam autorzy; K. Zagrobelny, Kilka uwag..., s. 586; A. Ohanowicz, Zobowiązania..., s. 205).
Judykatura przyjęła, że nawet wówczas, gdy wierzyciel po wezwaniu dłużnika do zapłaty odszkodowania odmawia przyjęcia części tego odszkodowania na podstawie ugody, nie traci możliwości żądania odsetek za cały czas opóźnienia wierzyciela (wyrok SN z dnia 23 marca 1977 r., II CR 63/77, LEX nr 7920 z glosą A. Wiśniewskiego, PiP 1978, z. 12, poz. 172).
Wyrok SR dla m. st. Warszawy z dnia 15 maja 2015 r., II C 311/15
Standard: 8050 (pełna treść orzeczenia)
Słowa "chociażby nie poniósł żadnej szkody", zawarte w art. 481 § 1 k.c., należy interpretować jako zwolnienie wierzyciela z obowiązku dowodzenia faktu zaistnienia szkody i jej wysokości przy domaganiu się świadczenia odsetek za opóźnienie od dłużnika, a nie, jak to w istocie przyjął Sąd Apelacyjny, jako wykluczenie odszkodowawczego charakteru odsetek za opóźnienie.
Odszkodowanie za zwłokę może być dochodzone skutecznie, gdy dłużnik nie zdoła wykazać, iż nie ponosi odpowiedzialności za okoliczności, które doprowadziły do opóźnienia kwalifikowanego. Odszkodowanie na zasadach ogólnych ma więc cechy dodatkowego wyrównania szkody powstałej w wyniku zwłoki dłużnika. Nie może więc ono zastępować należności uzyskiwanych tytułem odsetek za opóźnienie.
Skoro jednakże odszkodowanie na zasadach ogólnych ma charakter dodatkowy, to stąd wypływa wniosek, iż łączna kwota uzyskana przez wierzyciela z tego tytułu oraz w formie odsetek za opóźnienie nie może przewyższać ogólnej szkody majątkowej, jakiej wierzyciel doznał w rezultacie zwłoki dłużnika. Wynika stąd wniosek praktyczny, że przyznając wierzycielowi odszkodowanie według zasad ogólnych należy odliczać sumę zainkasowaną przez wierzyciela z racji odsetek za opóźnienie.
Wyrok SN z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 393/07
Standard: 22140 (pełna treść orzeczenia)