Waloryzacja wartości małej czynu karnoskarbowego wraz ze zmianą wysokości minimalnego wynagrodzenia

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014r. (sygn. II AKa 37/14) uznał, że: „Samo umiejscowienie przepisu at. 53 § 3 k.k.s. w rozdziale zatytułowanym "Objaśnienia wyrażeń ustawowych" wskazuje na techniczny w istocie charakter owych norm. Jest przy tym oczywistym, że ustawodawca musiał posłużyć się określoną cezurą czasową, aby definicja progu ustawowego była czytelna i możliwa do zdekodowania na potrzeby konkretnego czynu zabronionego, w powiązaniu ze zmieniającą się cyklicznie wysokością minimalnego (najniższego) wynagrodzenia, określanego w innych aktach prawnych. Nie oznacza to bynajmniej, aby owa definicja ustawowa wyłączała istotne z punktu widzenia gwarancyjnego regulacje zawarte w części ogólnej k.k.s., a zwłaszcza regułę temporalną wskazaną w art. 2 § 2 k.k.s.” Sąd Apelacyjny w Szczecinie w obecnym składzie nie podziela tego poglądu, uznając, że rola przepisów zamieszczonych w art. 53 k.k.s. przekracza pojęcie norm o charakterze technicznym. Przepis art. 53 §3 k.k.s. zamieszczony został w rozdziale 5 Kodeksu karnego skarbowego zatytułowanym „Objaśnienie wyrażeń ustawowych”, a z samej jego treści wynika, że definiuje pojęcie „wykroczenia skarbowego” odwołując się do pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Podobnie w art. 53 §14-16 k.k.s. zdefiniowanie wartości małej, dużej i wielkiej następuje w odniesieniu do odpowiedniej krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w chwili popełnienia.

Zasady techniki prawodawczej (wprowadzone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” - Dz. U. Nr 100, poz. 908) wskazują, że objaśnienie użytych w ustawie określeń i skrótów następuje w przepisach ogólnych (§21 ust. 1 pkt 1 Zasad). W dalszej części Zasad techniki prawodawczej wskazuje się, kiedy w akcie normatywnym formułuje się definicję danego określenia (§146), a ponieważ żaden inny akt rangi ustawowej nie zdefiniował pojęcia „wartości małej”, taka definicja musiała zostać zamieszczona. Z §147 zasad wynika zaś zakaz posługiwania się w ustawie określeniem w innym znaczeniu, aniżeli określona w drodze definicji. Oznacza to, że jeżeli w art. 53 k.k.s. zdefiniowano pojęcie wykroczenia skarbowego jako czynu, w którym wysokość należności publicznoprawnej przekracza 5-krotność minimalnego wynagrodzenia w chwili czynu, a wartości małej – jako nieprzekraczającej 200-krotności minimalnego wynagrodzenia w chwili czynu, to nie można zastosować „waloryzacji” tych wartości wraz ze wzrostem wysokości minimalnego wynagrodzenia, w oparciu o art. 2 §2 k.k.s. Gdyby przepis ten pozwalał na „waloryzowanie” wartości małej, to w myśl §147 ust. 2 Zasad, jako przepis szczególny powinien wyraźnie wskazywać na wyjątek od tej definicji.

Na wyjątkowość definicji ustawowej oraz stosowanie przepisów rozdziału „Objaśnienia określeń ustawowych” jako wyprzedzających pozostałe przepisy ogólne wskazuje również § 150 ust. 3 Zasad. Dlatego, zdaniem Sądu orzekającego w tej sprawie, zamieszczenie definicji ustawowej „wartości małej” w rozdziale „Objaśnienia określeń ustawowych” powoduje, że przy braku zastrzeżenia wyjątku w art. 2 k.k.s., wartość ta musi być odnoszona do wysokości minimalnego wynagrodzenia tylko w chwili czynu. Późniejsza zmiana wysokości tego wynagrodzenia nie wpływa na ustalenie wartości małej i kwalifikację prawną czynu. Sąd dostrzega przy tym, że zmiana wartości małej przy rozumieniu proponowanym przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku ma nie tylko korzystne

dla oskarżonego konsekwencje, bowiem podniesienie wysokości minimalnego wynagrodzenia wpływałoby również niekorzystnie poprzez zwiększenie wysokości stawki dziennej grzywny. Nie wydaje się dopuszczalne stosowanie różnych wysokości minimalnego wynagrodzenia, innych dla ustalenia wartości małej, dużej, wielkiej i progu ustawowego, a innych – dla kary grzywny.

Wreszcie, z § 10 Zasad techniki prawodawczej wynika, że do jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń,

a różnych pojęć nie oznacza się tymi samym określeniami. Jeżeli zatem wolą ustawodawcy było zdefiniowanie wykroczeń przepołowionych kradzieży lub przywłaszczenia (art. 119 §1 k.w.), wyrębu drzewa (art. 120 §1 k.w.),

paserstwa (art. 122 k.w.) i zniszczenia mienia (art. 124 k.w.) w odniesieniu do ¼ minimalnego wynagrodzenia, ale bez zastrzeżenia „obowiązującego w chwili czynu”, to sąd musi uwzględniać wszelkie zmiany minimalnego wynagrodzenia w toku postępowania. Może się zatem zdarzyć, że czyn będący w 2014r. przestępstwem, bo wartość skradzionej rzeczy przekracza ¼ minimalnego wynagrodzenia, w 2015r. stanie się wykroczeniem, gdyż wartość ta będzie mniejsza od aktualnie obowiązującego ¼ minimalnego wynagrodzenia. Była to świadoma decyzja ustawodawcy, który nie „zakotwiczył” tej wartości w odniesieniu do minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w chwili czynu. Dokonanie takiej samej wykładni w odniesieniu do Kodeksu karnego skarbowego, prowadziłoby do wniosku, że niezależnie, czy ustawodawca odnosi wartość do minimalnego wynagrodzenia w każdym momencie procesu (jak w Kodeksie wykroczeń), czy też wprost nakazuje stosowanie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w chwili czynu (jak w Kodeksie karnym skarbowym), to i tak sąd powinien „waloryzować” wysokość wartości małej wraz ze zmianą wysokości minimalnego wynagrodzenia. Stoi to w sprzeczności z zasadą, iż takie same pojęcia powinny być tak samo zdefiniowane, a różne definicje wskazują na potrzebę odmiennego traktowania uregulowań zawartych w Kodeksie wykroczeń i w Kodeksie karnym skarbowym (§ 10 Zasad techniki prawodawczej), a nadto wynik tej wykładni prowadziłby do wniosku, że część przepisu jest zbędna (w art. 53 §14 zbędne byłoby „w czasie jego popełnienia”), a takiej wykładni zaakceptować nie można.

Dlatego Sąd Apelacyjny w Szczecinie w obecnym składzie uznał, że brak jest podstaw do zastosowania art. 2 §2 k.k.s. w odniesieniu do wartości małej z uwagi na wzrost minimalnego wynagrodzenia między 2005r., a 2015r.

Wyrok SA w Szczecinie z dnia 29 października 2015 r., II AKa 170/15

Standard: 7995 (pełna treść orzeczenia)