Przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę

Przyczyna wypowiedzenia powinna być sformułowana konkretnie. Sformułowanie ogólne będzie wystarczające tylko wówczas, gdy okoliczności związane z ustaniem stosunku pracy są znane pracownikowi. Ponadto wypowiedzenie nie powinno następować po dłuższym czasie od powstania jego przyczyn, ponieważ wtedy może być uznane za nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 k.p., w szczególności gdy na skutek upływu czasu okoliczności motywujące wypowiedzenie stały się nieistotne lub nieaktualne (wyrok SN z 4 listopada 2008 r., II PK 82/2008).

Powodów wypowiedzenia uzasadnionego należy też poszukiwać po stronie pracownika. Mogą być nimi przykładowo: brak kwalifikacji do nowych zadań, pogorszenie stanu zdrowia, utrata uprawnień koniecznych do wykonywania zawodu, niezawiniona przez pracownika, niedbale wykonywana praca, naruszenie podstawowych obowiązków, cofnięcie dostępu do wiadomości stanowiących tajemnicę państwową (por. wyrok SN z 11 stycznia 1991 r., I PRN 55/90).

Problem zasadności wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest stale aktualny w życiu gospodarczym i w orzecznictwie Sadu Najwyższego. Przyjęta przez ustawodawcę konstrukcja, w której zamiast katalogu przyczyn uzasadniających wypowiedzenie posłużono się klauzulą generalną, powodowała i powoduje duże rozbieżności interpretacyjne pojęcia wypowiedzenia nieuzasadnionego. Decydujący wpływ na uznanie zasadności wypowiedzenia ma rodzaj i ciężar gatunkowy przyczyny podanej przez pracodawcę. Kodeks pracy nie tworzy katalogu przyczyn wypowiedzenia. W związku z tym wciąż mogą pojawiać się nowe powody wypowiedzenia, które będą podstawą rozstrzygania przez sądy.

Wyrok SR Gdańsk-Południe z dnia 31 marca 2017 r., VI P 316/15

Standard: 9528 (pełna treść orzeczenia)

Wskazać należy za L. Florkiem (w: Celeda Ryszard, Florek Ludwik, Gonera Katarzyna, Goździewicz Grzegorz, Hintz Anna, Kijowski Andrzej, Pisarczyk Łukasz, Skoczyński Jacek, Wagner Barbara, Zieliński Tadeusz Komentarz do kodeksu pracy, art. 30, Lex 2011), że prawidłowe wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony wymaga zarówno istnienia przyczyny wypowiedzenia, jak i wskazania jej w piśmie pracodawcy o wypowiedzeniu (i ewentualnie związkowej konsultacji zamiaru wypowiedzenia). Obydwa te warunki są z reguły nierozdzielne. W wyroku z dnia 15 października 1999 r., I PKN 319/99, OSNAPiUS 2001, nr 5, poz. 152, SN podtrzymał pogląd, że ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę powinna być dokonywana przez sąd w granicach przyczyn podanych pracownikowi przez pracodawcę - art. 30 § 4 k.p. (por. wyrok SN z dnia 10 listopada 1998 r., I PKN 434/98, OSNAPiUS 1999, nr 21, poz. 688).

Naruszenie art. 30 § 4 k.p. ma miejsce wówczas, gdy pracodawca nie wskazuje w ogóle przyczyny wypowiedzenia bądź gdy wskazana przez niego przyczyna jest niedostatecznie konkretna, a przez to niezrozumiała dla pracownika (wyrok SN z dnia 10 maja 2000 r., I PKN 641/99, OSNAPiUS 2001, nr 20, poz. 618).

Podnieść należy, iż ciężar udowodnienia przyczyny spoczywa na pracodawcy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1998 roku, I PKN 519/97, OSNAPi US 1999, Nr 2 poz. 48, podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 1998 roku, I PKN 524/97).

Wyrok SR Gdańsk-Południe z dnia 27 marca 2017r., VI P 640/15

Standard: 7959 (pełna treść orzeczenia)

Wskazanie w pisemnym oświadczeniu pracodawcy przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę przesądza o tym, że spór przed sądem pracy toczy się tylko w granicach przyczyny podanej w pisemnym oświadczeniu pracodawcy. Powyższa teza znajduje potwierdzenie w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. wyroki SN: z dnia 10 października 1998 r., I PKN 434/98, OSNAPiUS 1999, nr 21, poz. 688; z dnia 15 października 1999 r., I PKN 319/99, OSNAPiUS 2001, nr 5, poz. 152).

Podana przez pracodawcę w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyna jest rozpatrywana przez sąd pracy w dwóch aspektach. Po pierwsze, sąd pracy winien ustalić, czy wskazana przyczyna była rzeczywista i konkretna. Jak bowiem wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 1999 r. (I PKN 304/99, OSNAPiUS 2001, nr 4, poz. 118) podanie w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyny pozornej (nierzeczywistej, nieprawdziwej) jest równoznaczne z brakiem wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie w pojęciu art. 30 § 4 k.p. Brak wskazania przyczyny jest natomiast naruszeniem przepisów prawa, co skutkuje niezgodnością wypowiedzenia z prawem. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, zawartym w wyroku z dnia 26 maja 2000 r. (I PKN 670/99, OSNAPiUS 2001, nr 22, poz. 663) także podanie przyczyny niekonkretnej stanowi naruszenie przepisów Kodeksu pracy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w cytowanym orzeczeniu, naruszenie art. 30 § 4 k.p. ma miejsce wówczas, gdy pracodawca nie wskazuje w ogóle przyczyny wypowiedzenia bądź gdy wskazana przez niego przyczyna jest niedostatecznie konkretna, a przez to niezrozumiała dla pracownika. Sąd w obecnym składzie uznaje stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w cytowanych orzeczeniach za w pełni trafne i uzasadnione.

Po wtóre, sąd pracy winien zbadać, czy wskazana przez pracodawcę przyczyna, uznana za rzeczywistą i konkretną, jest także uzasadniona, a więc czy istniały racjonalne przesłanki do wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. W szczególności wypowiedzenie może być uznane za nieskuteczne wówczas, gdy pomimo wskazania w jego treści konkretnej i rzeczywistej przyczyny, nie jest ono uwarunkowane potrzebami pracodawcy ani okolicznościami dotyczącymi osoby pracownika i sposobu wykonywania przez niego obowiązków.

Wyrok SR dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 15 marca 2017 r., X P 1027/14

Standard: 10656 (pełna treść orzeczenia)