Forma czynności niweczących skutki umowy (art. 77 § 2 i 3 k.c.)

Do czynności tzw. niweczących odnosi się art. 77 § 2 i 3 k.c. Zasadą prawodawca uczynił dokonywanie wypowiedzenia umowy lub odstąpienia od niej w formie pisemnej ad probationem, zarówno w przypadku gdy umowa była zawarta w formie pisemnej, jak i innej formie szczególnej. Natomiast rozwiązanie umowy wymaga takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia (jeżeli umowa została zawarta w innej formie szczególnej), a jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie również powinno być stwierdzone pismem.

W odniesieniu do formy pisemnej nie występuje w zakresie czynności niweczących problem formy przypadkowej, to jest sytuacji, gdy strony zawarły czynność w formie szczególnej, bez uprzedniego zawierania pactum de forma, oraz w sytuacji, gdy ustawa nie nakładała na nie takiego obowiązku. Problem ten nie dotyczy również odstąpienia i wypowiedzenia umowy zawartej w innej formie szczególnej, a jedynie rozwiązania takiej umowy. Jedynie rozwiązanie umowy zawartej w innej formie szczególnej wymaga zachowania formy, jaką strony przewidziały dla jej zawarcia. W przypadku zaś odstąpienia od umowy lub jej wypowiedzenia, niezależnie od tego, czy została zawarta w formie pisemnej czy innej formie szczególnej i niezależnie od tego, pod jakim rygorem i przez kogo zastrzeżonym wymagana była ta forma szczególna, konieczne jest jedynie zachowanie formy pisemnej ad probationem. Podobnie w wypadku rozwiązania umowy, która była zawarta w formie pisemnej.

Stosownie do treści art. 77 § 2 k.c. jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem.

Sąd Najwyższy w wyroku z 15 maja 2013 r., III CSK 267/2012 (niepubl.) wyjaśnił, że: „W ramach swobody kontraktowej i autonomii woli stron, ograniczonej jedynie właściwością stosunku, ustawą i zasadami współżycia społecznego (art. 353 1 k.c.) kontrahentom przysługuje uprawnienie wyboru formy umowy oraz oznaczenia w jej treści formy i szczególnych wymogów dokonywania dalszych czynności prawnych, które mogą być czynnościami wielostronnymi (umowami) lub jednostronnymi, jednej lub określonych rodzajów, opartymi na umowie lub przepisach prawa".

Dalej wskazać należy na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 grudnia 2005 r., V CSK 8/05, w świetle którego „stwierdzenie pismem”, o jakim mowa w art. 77 k.c. może pochodzić od jednej ze stron.

Sąd Apelacyjny podziela również pogląd, iż w przypadku zawarcia umowy w formie pisemnej jej rozwiązanie za zgodą obu stron, a także odstąpienie lub wypowiedzenie przez jedną ze stron powinno być stwierdzone pismem. Forma pisemna dla wypowiedzenia zastrzeżona jest jedynie dla celów dowodowych, ale nie znaczy to, że do rozwiązania stosunku prawnego może dojść poprzez czynności faktyczne (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 czerwca 2013 r., V CSK 330/12).

Stwierdzenie pismem, o którym mowa w art. 77 § 2 k.c. jest tożsame z zachowaniem zwykłej formy pisemnej.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 18 maja 2016r., V ACa 783/15

Standard: 7778 (pełna treść orzeczenia)