Kontrola konstytucyjności ograniczenia praw i wolności

Kontrola konstytucyjności ograniczenia prawa własności wprowadzonego na mocy ustawy musi uwzględniać "zarówno (...) wymagania przewidziane w art. 64 ust. 3, jak i opierać się na skonfrontowaniu danej regulacji z przesłankami konstruującymi ogólną zasadę wyrażoną w art. 31 ust. 3 [K]onstytucji" (wyrok TK z 12 stycznia 1999 r. w sprawie P 2/98, pkt III.2.3). Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem, "odrębne unormowanie problematyki ograniczania własności - przez wskazanie w art. 64 ust. 3 Konstytucji przesłanek dopuszczających takie działania - nie oznacza wyłączenia zastosowania w odniesieniu do tego prawa generalnej zasady z art. 31 ust. 3 Konstytucji" (wyrok z 8 października 2007 r. w sprawie K 20/07, pkt III.2).

Wyrok TK z dnia 25 maja 2016 r., Kp 2/15, OTK-A 2016/23, M.P.2016/792

Standard: 981

Trybunał musi mieć na względzie, że potrzeba zagwarantowania określonych w Konstytucji praw człowieka "zakłada wyłączenie pewnych spraw z zakresu decyzji podejmowanych zgodnie z zasadą większości" - to znaczy, że demokratyczna procedura podejmowania decyzji jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym do legitymizacji ingerencji w sferę praw człowieka (zob. tamże, s. 165). Jeśli zatem Trybunał - wychodzący z założenia racjonalności działań prawodawcy - stwierdzi, że cel regulacji jest w sposób oczywisty sprzeczny z konstytucyjnym systemem wartości czy też w sposób oczywisty nie spełnia postulatu skuteczności (przydatności) albo środki użyte do realizacji uzasadnionego na gruncie Konstytucji celu w sposób oczywisty nadmiernie (niezrozumiale intensywnie) ingerują w sferę prawnie chronionych interesów podmiotów (w szczególności konstytucyjnych praw i wolności człowieka), to ma prawo derogować akt normatywny jako niespełniający postulatów racjonalności (prakseologicznej bądź aksjologicznej) i naruszający szeroko rozumianą zasadę proporcjonalności (adekwatności środka do celu). Trybunał nie ocenia wówczas merytorycznej trafności przyjętego przez ustawodawcę rozwiązania (jako jednego z możliwych do realizacji danego celu), ale stwierdza niedopuszczalną, nadmierną ingerencję w sferę praw człowieka lub w sferę innych prawnie chronionych interesów.

Wyrok TK z dnia 12 lutego 2014 r., K 23/10, OTK-A 2014/2/10, Dz.U.2014/236

Standard: 982 (pełna treść orzeczenia)

Oceniając konstytucyjność regulacji ustanawiającej ograniczenie konstytucyjnej wolności lub prawa, należy rozważyć, czy spełnia ona kryteria formalne - tj. przesłankę ustawowej formy ograniczenia, a w razie pozytywnej odpowiedzi na to podstawowe pytanie przeprowadzić tzw. test proporcjonalności (zob. wyrok TK z 13 marca 2007 r., sygn. K 8/07, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 26).

Wyrok TK z dnia 6 lipca 2011 r., P 12/09, OTK-A 2011/6/51, Dz.U.2011/146/879

Standard: 983 (pełna treść orzeczenia)