Sprzeciw od kary porządkowej

W razie gdy zastosowanie kary porządkowej nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może bronić się przy pomocy określonej przepisem art. 112 procedury odwoławczej, tj. wnosząc sprzeciw, który rozpatrywany jest w postępowaniu wewnątrzzakładowym (§ 1), a następnie występując z powództwem o uchylenie kary do sądu pracy (§ 2). Zastosowana kara wywołuje skutki prawne do czasu uwzględnienia przez pracodawcę sprzeciwu lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu pracy o uchyleniu kary, ponieważ wszczęcie postępowania reklamacyjnego nie wpływa na jej wykonalność.

Bieg terminu do wniesienia sprzeciwu rozpoczyna się od dnia zawiadomienia pracownika o ukaraniu. Pracownik ma na to 7 dni. Po upływie tego okresu pracownik traci prawo do złożenia sprzeciwu. Jest to termin postępowania reklamacyjnego, który nie podlega zawieszeniu lub przywróceniu. Po jego przekroczeniu pracodawca nie ma obowiązku rozpatrzenia przedstawionego mu sprzeciwu.

Prawo wystąpienia pracownika do sądu z powództwem o uchylenie bezprawnie nałożonej kary może nastąpić tylko po wyczerpaniu postępowania wewnątrzzakładowego, to jest po wniesieniu w terminie sprzeciwu do pracodawcy. Prawomocne zakończenie postępowania wewnątrzzakładowego powoduje zamknięcie drogi sądowej do występowania z powództwem o uchylenie bezprawnie nałożonej kary porządkowej (por. wyr. SN z 7.4.1999 r., I PKN 644/98, OSNAPiUS 2000, Nr 11, poz. 419).

Przepis art. 112 § 2 przewiduje także sądową kontrolę zastosowania wobec pracownika kary porządkowej. Pracownik, który wniósł sprzeciw, może bowiem w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu tego sprzeciwu wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary. Kodeks przewiduje trzy łączne warunki dopuszczalności wystąpienia przez pracownika do sądu: wyczerpanie wewnątrzzakładowego trybu odwoławczego (zob. wyr. SN z 7.4.1999 r., I PKN 644/98, OSNAPiUS 2000, Nr 11, poz. 419), odrzucenie sprzeciwu przez pracodawcę oraz zachowanie 14-dniowego terminu do wniesienia pozwu.

Termin 14-dniowy, podobnie jak termin z art. 264, ma charakter terminu zawitego prawa materialnego, do których nie mają zastosowania przepisy kpc dotyczące uchybienia i przywracania terminów procesowych (art. 168 i nast. kpc). Oznacza to, że termin ten nie może być w żadnych okolicznościach przywrócony. Podstawy do przywrócenia tego terminu nie może stanowić art. 265. Wymienia on wyczerpująco czynności, do dokonania których przywrócenie uchybionego terminu bez winy pracownika jest dopuszczalne. Nie ma wśród nich żądania uchylenia kary porządkowej. Brak także szczególnego odesłania do art. 265 w art. 112 § 2 (por. wyr. SN z 27.3.2000 r., I PKN 564/99, OSNAPiUS 2001, Nr 16, poz. 514, Pr. Pracy 2000, Nr 10, s. 35 oraz wyr. SN z 9.5.2000 r., I PKN 626/99, OSNAPiUS 2001, Nr 20, poz. 615; zob. też uchw. SN z 14.3.1986 r., III PZP 8/86, OSNC 1986, Nr 12, poz. 194 z glosą T. Zielińskiego, OSPiKA 1987, Nr 1, poz. 19).

Zdaniem SN regulacja taka nie oznacza, że istnieje luka w prawie. Jej ratio legis polega na tym, że "przedłużanie postępowania w sprawach o zastosowanie kar porządkowych z punktu widzenia ich funkcji jest nie tylko niepożądane, ale i niecelowe" (z treści uzasadnienia cyt. powyżej wyr. z 9.5.2000 r.).

Termin określony w art. 112 kp w zakresie terminu do złożenia sprzeciwu, to jest do dokonania określonej czynności przewidzianej prawem uważa się za zachowany, jeżeli przed upływem 7 dniowego terminu złożono (doręczono) pismo zawierające sprzeciw pracodawcy.

W przedmiocie charakteru prawnego 7 - dniowego terminu do wniesienia sprzeciwu od nałożonej kary porządkowej toczy się od dawna spór. Jego fundamentalny wymiar sprowadza się do przyjęcia lub odrzucenia tezy o prekluzyjnym charakterze wspomnianego terminu. Judykatura stoi na stanowisku, że jest to termin prawa materialnego i jego przywrócenie na podstawie art. 168 § 1 k.p.c. nie jest możliwe. Jest to termin zawity, który, wobec braku podstawy prawnej w przepisach materialnoprawnych, nie może być przywrócony w żadnych okolicznościach (wyrok SN z dnia 9 maja 2000 r., I PKN 613/99, OSNAPiUS 2001, nr 20, poz. 614). Podstawy jego przywrócenia nie może stanowić art. 265 k.p. Przepis ten wymienia bowiem wyczerpująco czynności, do dokonania których przywrócenie terminu uchybionego - bez winy pracownika - jest dopuszczalne. Nie ma wśród nich żądania uchylenia zastosowanej wobec pracownika kary porządkowej (zobacz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2000 r. I PKN 564/99 OSNP 2001/16/514, OSNP-wkł. (...), Pr.Pracy 2000/10/35).

Konsekwencją przyjęcia materialno – prawnego charakteru terminu do wniesienia sprzeciwu od nałożonej kary porządkowej jest też niedopuszczalność zastosowania w sprawie art. 165 § 1 i 2 k.p.c.

Do oceny kwestii terminowego złożenia sprzeciwu od nałożonej kary porządkowej posiłkowe odwołanie się do art. 61 k.c. statuującego zasady składania oświadczeń woli znajduje prawne uzasadnienie.

Konkludując, skoro termin do wniesienia sprzeciwu jest terminem postępowania wewnątrzzakładowego i nie podlega zawieszeniu, ani przywróceniu wskutek jakichkolwiek okoliczności, to jego przekroczenie powoduje, że sprzeciw może zostać przez pracodawcę odrzucony bez merytorycznego rozpatrzenia zarzutów.

Nie ma przeszkód w uwzględnieniu przez pracodawcę także sprzeciwu złożonego po tym terminie, gdyż wynika to z ogólnej zasady swobody pracodawcy w wymierzaniu kar porządkowych,

Sprzeciw od nałożonej na powoda kary porządkowej został złożony z przekroczeniem 7 - dniowego terminu, o którym mowa w art. 112 k.p. i z uwagi na tę okoliczność podlegał odrzuceniu.

Podkreślić należy, iż materialnoprawnym warunkiem skuteczności powództwa o uchylenie kary porządkowej jest nie tylko złożenie sprzeciwu, lecz także złożenie sprzeciwu w terminie. Tym samym wystąpienie do sądu o uchylenie kary porządkowej, po uzasadnionym odrzuceniu sprzeciwu przez pracodawcę wskutek złożenia go po terminie, skutkować musi oddaleniem powództwa.

Wyrok SO w Łodzi z dnia 8 czerwca 2016 r., VII Pa 90/16

Standard: 7730