Przesłanki stosowania kary porządkowej

Odpowiedzialność porządkowa pracowników stanowi niewątpliwie instrument reakcji pracodawcy na naruszenie przez pracownika niektórych obowiązków. Spełnia ona przede wszystkim funkcję represyjną, zaś – zapobiegając naruszaniu obowiązków pracowniczych – również pełni funkcję prewencyjną.

Pierwszy z wymienionych obowiązków, których naruszenie prowadzić może do nałożenia na pracownika kary porządkowej, stanowi przestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy. Pod pojęciem tym rozumieć należy pewien przyjęty w danym zakładzie pracy (u danego pracodawcy) ład, na który składają się określone (zalecane) zachowania pracowników, co ma znaczenie przede wszystkim w przypadku pracy skooperowanej, opierającej się na wzajemnej współpracy poszczególnych pracowników, na wspólnym wykonywaniu powierzonych im zadań. Pojęcie to odnosi się zatem również do zachowań pracowników, wskazując im sposoby, standardy postępowania respektującego ustalony porządek, bądź też opisując rodzaje postępowań wykluczonych z uwagi na kolizję takich zachowań z wyznaczoną organizacją bądź też porządkiem.

Innymi słowy organizacja i porządek w procesie pracy wskazują, w jaki sposób pracownik ma funkcjonować w obrębie danego zakładu pracy, pewnej wspólnoty pracowników, jakich zasad ma przestrzegać i jak ma postępować w określonych sytuacjach.

W doktrynie przyjmuje się, że naruszeniem porządku i organizacji w procesie pracy może nastąpić także poprzez naruszenie regulaminu pracy. O tym, że naruszenie regulaminu pracy może stanowić podstawę do udzielenia pracownikowi kary porządkowej przesądza przede wszystkim treść art. 104 § 1 kp, zgodnie z którym regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Skoro więc organizacja pracy wynika z treści regulaminu, to naruszenie jego postanowień w tym zakresie może aktualizować możliwość udzielenia kary porządkowej, w tym kary nagany.

Precyzyjne określenie (w regulaminie pracy lub w układzie zbiorowym pracy) obowiązków pracownika, związanych z organizacją i porządkiem w procesie pracy, umożliwia konkretyzację obiektywnych przesłanek odpowiedzialności porządkowej pracowników.

Stosowanie kar porządkowych przez pracodawcę odbywa się na zasadzie fakultatywności. Wystąpienie określonych w art. 108 kp przesłanek uprawnia jedynie pracodawcę do ukarania pracownika. Ma on zatem pełną swobodę odstąpienia od tego, zaś rezygnacja z zastosowania kary porządkowej nie podlega jakiejkolwiek prawnej reglamentacji.

Wyrok SR w Toruniu z dnia 16 czerwca 2017 r., IV P 82/17

Standard: 8357 (pełna treść orzeczenia)

Przesłankami odpowiedzialności porządkowej pracownika są wina i bezprawność jego zachowania, powodujące naruszenie obowiązków pracowniczych.

Wina pracownika przy zastosowaniu kary porządkowej będzie najczęściej umyślna, choć nie można wykluczyć również winy nieumyślnej. Bezprawność natomiast należy ocenić nie tylko przez pryzmat obowiązujących przepisów, ale także przez prawnie skuteczne polecenie przełożonych (por. wyrok SN z 27 lipca 1990r., I PRN 26/90).

Wyrok SR Gdańsk - Południe z dnia 31 marca 2017r., VI P 149/16

Standard: 9533 (pełna treść orzeczenia)