Postanowienie dowodowe (art. 236 k.p.c.)

Sąd powinien wydać postanowienie w każdym wypadku przeprowadzania postępowania dowodowego, także wtedy, gdy przeprowadza dowód z urzędu, niewskazany przez strony (art. 232 k.p.c. zdanie drugie). Postanowienie dowodowe umożliwia określenie wobec stron zakresu faktów poddanych wyjaśnieniu i środków, które będą wzięte pod uwagę.

Zapewnienie stronom możliwości przedstawienia stanowiska odnośnie każdego z przeprowadzonych dowodów, jest nieodzownie konieczne dla wyrobienia sobie przez sąd przekonania, że określone istotne fakty zostają stwierdzone w sposób wiarygodny (wyrok SN z dnia 19 listopada 2008 r., III CSK 67/08).

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, dokonanie przez sąd ustaleń faktycznych na podstawie dowodów, które nie zostały w formalny sposób dopuszczone i przeprowadzone na rozprawie, narusza ogólne reguły postępowania w zakresie bezpośredniości, jawności, równości stron i kontradyktoryjności. Podstawą ustaleń faktycznych mogą być tylko dowody prawidłowo przeprowadzone.

Sąd powinien wypowiedzieć się w przedmiocie wniosku dowodowego. Jeżeli zamierza więc wykorzystać stanowiący przedmiot wniosku dowodowego dokument, to powinien zgodnie z przepisami regulującymi postępowanie dowodowe wskazać sposób jego potraktowania.

Każde składające się na podstawę faktyczną rozstrzygnięcia ustalenie powinno zawierać przytoczenie dowodów stanowiących podstawę tego ustalenia. Ogólne, sumaryczne wskazanie wszystkich wykorzystanych do ustalenia podstawy faktycznej dowodów nie odpowiada wymaganiom art. 328 § 2 k.p.c.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednak, że przeprowadzenie dowodu bez wydania postanowienia przewidzianego w art. 236 k.p.c. nie jest z reguły uchybieniem mogącym mieć wpływ na wynik sprawy, jeżeli -pomimo braku postanowienia dowodowego - okoliczności postępowania pozwalają na przyjęcie w dostatecznie pewny sposób, że zebrany i rozpatrzony materiał dowodowy będący podstawą merytorycznego orzekania podlegał regułom kontradyktoryjności procesu. Musi być spełniony wymóg, żeby poszczególne dowody przedstawione przez jedną stronę mogły być poznane przez drugą stronę, a w razie przeprowadzenia dowodu z urzędu - przez obie strony (wyroki SN z dnia 12 maja 2005 r., sygn. akt III CK 613/04; z dnia 30 października 2008 r., II CSK 254/08; z dnia 19 stycznia 2007 r., III CSK 368/06; z dnia 3 grudnia 2014 r., III CSK 92/14 oraz postanowienia z dnia 25 czerwca 2016 r., II CSK 413/14; z dnia 17 stycznia 2017 r., IV CSK 54/16; z dnia 26 lipca 2017 r., III CSK 329/15).

Jedynie w przypadku kwalifikowanych naruszeń art. 235 i art. 236 k.p.c. zakłada się, że miały one istotny wpływ na wynik postępowania

Wyrok SN z dnia 20 września 2018 r., I UK 227/17

Standard: 61825 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 236 k.p.c. określa wymagania, jakim powinno odpowiadać postanowienie dowodowe, nakłada na sąd przede wszystkim obowiązek oznaczenia środka dowodowego i faktów podlegających stwierdzeniu. Nie ulega wątpliwości, że sąd powinien wydać postanowienie w każdym wypadku przeprowadzania postępowania dowodowego, także wtedy, gdy przeprowadza dowód z urzędu, nie wskazany przez strony (art. 232 k.p.c. zdanie drugie).

W orzecznictwie dominuje jednak stanowisko, że przeprowadzenie dowodu bez wydania przewidzianego w art. 236 k.p.c. postanowienia dowodowego nie stanowi w zasadzie uchybienia procesowego mogącego mieć - w rozumieniu art. 3983 § 1 pkt 2 k.p.c. - istotny wpływ na wynik sprawy. Jest tak zwłaszcza wtedy, gdy sąd w sposób dostatecznie pewny określił materiał dowodowy stanowiący podstawę rozstrzygnięcia sprawy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2008 r., II CSK 254/08, nie publ., i z dnia 20 stycznia 2009 r., II CSK 417/08, nie publ.).

Postanowienie SN z dnia 19 stycznia 2017 r., II CSK 459/15

Standard: 11837 (pełna treść orzeczenia)