Zakres rozpoznania sprawy eksmisjyjnej w orzecznictwie ETPCz

Prawo do poszanowania mieszkania uznawane jest za prawo szczególnie cenne i chronione jest Konwencją z dnia 4 listopada 1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, której Polska jest sygnatariuszem (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284).

Zgodnie z art. 8 Konwencji Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.

W świetle powyżej wskazanego art. 8 Konwencji obowiązkiem Sądu jest zbadanie czy eksmisja pozwanych, stanowiąca istotną ingerencję w prawo poszanowania ich mieszkania, jest konieczną w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na ochronę innych dóbr.

Pojęcie powyższej „konieczności” interpretowane jest w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jako „pilna potrzebna społeczna (...) proporcjonalna do uzasadnionego prawnie celu, który ma być zrealizowany” (wyrok z dnia 28 kwietnia 2005 roku w sprawie 41604/98 Buck v. Niemcy).

Badanie proporcjonalności ingerencji w analizowane prawo do ochrony prawa własności - było już przedmiotem rozstrzygania przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. W wyroku z dnia 16 lipca 2009 r. w sprawie 20082/02 Trybunał uznał, iż ochrona dobrej wiary nabywcy nieruchomości w toku licytacji oraz ogólny interes ochrony pewności prawnej nie wystarczają aby przeważyć nad względem, iż skarżąca, która nie miała zdolności do czynności prawnych, została pozbawiona prawa do mieszkania bez możliwości skutecznego uczestniczenia w postępowaniu egzekucyjnym.

W wyroku z dnia 2 grudnia 2010 r. w sprawie 30856/03 Trybunał uznał, iż doszło do nadmiernej ingerencji w prawo do mieszkania w sytuacji orzeczenia eksmisji skarżących, której podstawą było stwierdzenie nieważności umowy najmu zajmowanego przez nich lokalu. Trybunał wziął tu pod uwagę fakt długoletniego zamieszkiwania w lokalu przez skarżących wraz z małoletnimi dziećmi, zawarcie przez nich umowy najmu w dobrej wierze, ponoszenie przez nich wydatków na utrzymanie lokalu, inwestowanie w remonty. Naruszenie prawa skarżących wynikało, w ocenie Trybunału, z ograniczenia przez sądy rozstrzygnięcia sprawy do kwestii badania przysługiwania skarżącym prawa do lokalu.

Wyrok SR z dnia 15 listopada 2012 r., I C 1752/12

Standard: 7507