Zakaz kumulowania tytułów egzekucyjnych wynikających z różnych orzeczeń (art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k.)

Przewidziany w art. 415 § 1 zd. drugie k.p.k. zakaz rozstrzygania w różnych postępowaniach o tym samym roszczeniu wynikającym z przestępstwa ma na celu uniknięcie sytuacji, gdy w obrocie prawnym funkcjonować będą dwa lub więcej tytuły egzekucyjne wynikające z różnych orzeczeń, ale dotyczące tego samego roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z przestępstwa. Regulacja ta stanowi zatem swoisty karnoprocesowy refleks zakazu ne bis in idem. U jej podstaw leżą również względy celowości. Niepożądane byłoby orzekanie obowiązku naprawienia szkody w sytuacji, gdy pokrzywdzony dysponuje już tytułem egzekucyjnym lub też toczy się postępowanie cywilne zmierzające do jego uzyskania. Ustawodawca wychodzi z założenia, że interesy pokrzywdzonego są już w takiej sytuacji odpowiednio silnie chronione, a jednocześnie ochrony wymaga również oskarżony, aby nie doszło do przymusowego wykonania obowiązku naprawienia szkody w rozmiarze przekraczającym rzeczywiście wyrządzoną przez niego szkodę.

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 30 marca 2022 r., II AKa 23/22

Standard: 73932 (pełna treść orzeczenia)

Nie można podzielić stanowiska, że klauzula antykumulacyjna z art. 415 § 1 kpk znajduje zastosowanie gdy tylko pojawi się hipotetyczna możliwość dochodzenia roszczenia na innej podstawie (np. art. 299 ksh) nawet w sytuacji, gdy wierzyciel nie wystąpił na drogę postępowania cywilnego (jak w niniejszej sprawie). Zawsze bowiem można by podnieść, że możliwym jest uzyskanie tytułu wykonawczego inną drogą niż w procesie karnym, co niweczyłoby instytucję prawno - karnego naprawienia szkody.

Art. 415 § 1 kpk ma zapobiegać sytuacji, w której w obrocie prawnym występować będzie więcej niż jeden tytuł wykonawczy dotyczący tego samego roszczenia. Nie może się to jednak odbywać kosztem braku realizacji celów procesu w zakresie prawnej ochrony interesów pokrzywdzonego. To zaś determinuje ścisłą czy wręcz zawężającą wykładnię przepisu art. 415 § 1 kpk3.

Wyrok SA w Lubinie z dnia 12 czerwca 2018 r., II AKa 132/18

Standard: 73934 (pełna treść orzeczenia)