Nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości przez Skarb Państwa (art. 216 ust. 2 konstytucji)

Art. 216 ust. 2 Konstytucji stanowi, że nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości, udziałów lub akcji oraz emisji papierów wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie. Wymienione w nim podmioty oraz czynności prawne, w literaturze przedmiotu rozumiane są szeroko, z uwzględnieniem zasad gospodarowania publicznymi środkami finansowymi z art. 216 ust. 1 Konstytucji. Wykładnia systemowa tego przepisu prowadzi do wniosku, że czynności wymienione w art. 216 ust. 2 Konstytucji podporządkowane są rygorom wyprowadzanym z art. 216 ust. 1 Konstytucji. Przyjęcie takiego rozumienia art. 216 ust. 2 Konstytucji oznacza, że wymóg ustawowego określenia zasad i trybu przeprowadzania pewnych czynności prawnych odnosi się do wszystkich państwowych osób prawnych. Skarb Państwa i Narodowy Bank Polski wymienione są w tym przepisie tylko tytułem przykładu (por. C. Kosikowski, Finanse publiczne w świetle Konstytucji RP oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego - na tle porównawczym, Warszawa 2004, s. 190).

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że odesłanie, o jakim mowa w art. 216 ust. 2 Konstytucji, oznacza, że ustawodawca ma stworzyć proceduralne ramy, pozostawiając merytoryczne rozstrzygnięcie w tych ramach organom zainteresowanych państwowych osób prawnych. Trzeba podkreślić, że art. 216 ust. 2 Konstytucji dotyczy mienia państwowego, a nie komunalnego. Nie odnosi się on zatem do tej sfery przepisu upoważniającego do wydania rozporządzenia, która dotyczy jednostek samorządu terytorialnego. Skoro art. 216 ust. 2 Konstytucji stanowi, że rozporządzanie mieniem przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie, nie może się on odnosić - tak jak tego chce wnioskodawca - do podmiotów komunalnych.

Należy dalej zauważyć, że w art. 216 Konstytucji jest mowa o zbywaniu i obciążaniu nieruchomości państwowych. Przepis ten nie dotyczy zwrotu i przekazywania nieruchomości w ramach restytucji mienia zagarniętego przez państwo w okresie 1944-1989. Nie ulega jednak wątpliwości, że zagadnienia te stanowią również materię ustawową, w wypadku której wszystkie istotne kwestie powinny zostać unormowane bezpośrednio w ustawie.

Wyrok TK z dnia 8 czerwca 2011 r., K 3/09 OTK-A 2011/5/39, Dz.U.2011/129/748

Standard: 7153 (pełna treść orzeczenia)