Denominacja

Prawodawstwo denominacyjne prowadzi do zmiany jednostki pieniężnej na terytorium państwa lub jego części. Wprowadza mechanizm przeliczenia wartości nominalnej pieniądza według kryterium określonego w ustawie lub innym akcie normatywnym. Wymiana pieniądza jest realizowana bądź jednorazowo (tj. w określonym dniu), bądź w pewnym okresie. W tym ostatnim wypadku w czasie realizacji procesu wycofywania dawnego bilonu i dawnych biletów istnieje system, w którym na rynku (w obrocie) funkcjonują dwa rodzaje pieniądza (dwuwalutowość), przy czym już w tym czasie zapłata dawnym odbywa się według ustalonego w odpowiednich przepisach miernika w stosunku do pieniądza nowego. Stosunkowo niedawno proces taki był realizowany w niektórych państwach członkowskich Unii Europejskich w związku z wprowadzeniem waluty euro zamiast pieniądza krajowego. Jest to każdorazowo zdarzenie o jednorazowym, "incydentalnym" charakterze, nawet jeżeli proces wymiany i wycofywania pieniądza z rynku jest realizowany w pewnym, dłuższym bądź krótszym, okresie.

Ustawa o denominacji złotego, w art. 4 wprowadzała zasadę, że zobowiązania oraz wszelkie prawa majątkowe oraz należności pieniężne powstałe przed 1 stycznia 1995 r., natomiast płatne (wymagalne) po tym dniu, podlegały przeliczeniu według zasad określonych w art. 2 ust. 2 tej ustawy, tj. według założenia, że nowa jednostka pieniężna odpowiadała wartości 10 000 dawnych złotych. Ustawa nie wprowadzała jednak mechanizmów, które prowadziłyby do realnego obniżenia dawnej wartości pieniądza w stosunku do nowej, powstałej w wyniku denominacji. Realizowała w istocie operację o charakterze "technicznym", zmierzającą do eliminacji negatywnych skutków hiperinflacji przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Dotyczy to m.in. wierzytelności inkorporowanych w obligacjach i innych papierach wartościowych, o których mowa w art. 5 ustawy o denominacji złotego.

Przepisy denominacyjne nie zostały formalnie derogowane. Miały one cechę aktów, których moc obowiązująca wyczerpała się w jednorazowym uregulowaniu oznaczonych stosunków prawnych. Uległy zatem "konsumpcji" przed dniem wejścia w życie Konstytucji z 1997 r. Postępowanie w sprawie kontroli konstytucyjności art. 4 i art. 5 ustawy o denominacji złotego oraz w sprawie kontroli konstytucyjności art. 6 i art. 8 ustawy o zmianie systemu pieniężnego podlega zatem umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o TK.

Wyrok TK z dnia 24 kwietnia 2007 r., SK 49/05, OTK-A 2007/4/39, Dz.U.2007/81/554

Standard: 7094 (pełna treść orzeczenia)