Paszport - opłata paszportowa - różnicowanie uczniów i studentów

Prawodawca ma niewątpliwie prawo, w ramach swojej władzy dyskrecjonalnej oraz w granicach prawa, wprowadzać wyjątki od zasady powszechności uiszczania opłat paszportowych. Jednakże przy wprowadzaniu takich wyjątków wiążą go konstytucyjnie określone zasady i prawa. W związku z tym powinien mieć na uwadze, zwalniając określoną kategorię podmiotów od prawem określonych obowiązków fiskalnych, albo tworząc dla niej pewne przywileje czy preferencje to, czy nie prowadzi to do naruszenia przepisów Konstytucji, w tym też zasady równości. Jeżeli bowiem wolą ustawodawcy jakaś kategoria podmiotów uzyskała pewne ulgi, to nie można pośród tychże samych podmiotów dokonywać sztucznego i nieprecyzyjnego kolejnego różnicowania, które nie pozostawałoby w żądnym związku ze wspólną cechą tychże podmiotów. Stanowi to bowiem naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji).

Prawodawca nie może określać kręgu osób uprawnionych w sposób dowolny. Przyznając konkretne uprawnienia bądź przywileje, winien czynić to w stosunku do wszystkich podmiotów charakteryzujących się daną cechą wspólną, albo też zrezygnować z ich stosowania w stosunku do wszystkich podmiotów w ramach danej klasy.

Zdaniem Trybunału, status ucznia czy studenta stanowi w perspektywie przywilejów związanych z ulgami za opłaty paszportowe istotną cechę wspólną. W takim stanie rzeczy przyjęte w rozporządzeniu kryterium różnicowania ma charakter dyskryminacyjny. Nie daje się też pogodzić z zasadą sprawiedliwości. Niezależnie bowiem od wyboru systemu nauki, podejmujący ją uzyskują status ucznia lub studenta, a u podstaw ich obowiązków i praw leżą podobne zasadnicze założenia prawne, znajdujące odzwierciedlenie często w tych samych przepisach prawnych. Dyplomy i świadectwa uczniów i studentów mają też formalnie taką samą wartość.

Zdaniem Trybunału wyodrębnienie spośród "uczącej się młodzieży" i "studentów" dwóch grup "uczącej się młodzieży szkół dziennych" oraz "studentów studiów stacjonarnych" narusza zasadę równości.

Wyrok TK z dnia 17 grudnia 2002 r., U 3/02, OTK-A 2002/7/95, Dz.U.2003/1/13

Standard: 7088 (pełna treść orzeczenia)